00000132 |
Previous | 132 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
96 głosowni!.
Niemców Formenłehre, która się rozpidi na trzy części■, jako to: 1. na
naukę skłinianii (declinatio); 2. spijania (conjugatio); 3. .słowotwórstwa
(etymologia), które to części już Iicznemi węzłami łączą się z duchowym
organizmem języka.
Odnośnie do pierwoskładni każdy wyriz musi zawierać w sobie pierwiastek (etymon), wyriżający główną część wyrazu, któri jest podstawą
i źródłem pojęcii. Pierwiistkiem, po grecku etymon, nazywimy tę część
wyrazu, którą Łacinnicy nazywają radia, Niemcy Wurzel (korzeniem). Mało
jest wyrazów w mowie Jafetidów, któreby były gołemi pierwiistkami, jak
np. ul, tok, vóz, rok itd., lecz po większej części pierwiistki będące główną
częścią wyrazu, są otoczone na początku lub na'końcu głoskami, s których pierwsze nazywimy nigłosami (praeformativa), drugie zaś są albo
pogłosy (afformativa), albo końcówki (suffixa).
I tak w wyrazie ulica, ul jest pierwiistkiem, c pogłosem, a końcówką,
i spójką łączącą pierwiistek s pogłosem. W wyrazie poseł, jest d pierwiastkiem, po nigłosem, e wsuwką ułatwiającą wymówienie pierwiastku sL
W wyrazie zdrada, z jest nigłosem, d wsuwką, rad pierwiistkiem, a końcówką. Jeżeli końcówka łączy się bezpośrednio s pierwiastkiem np. ula,
ulem, wtedy wyriz nazywimy pierwotnym, jeżeli zaś końcówka łączy się
z pogłosem przydanym do pierwiistku np. ulica, ulica, wtedy wyriz jest pochodnym. Tak w pierwszym razie ul, jak w drugim ulic nazywimy z niemiecka pniem, Stamm lub z grecka tematem wyrazu. Głoski wchodzące
w skłid pierwiistku nazywimy pierwiastko wcmi, wszystkie jinne przy-
byszowemi.
Jakim tedy przemianom podlegają według pewnych praw
głoski tak pierwiistkowe jak i przybyszowe w składzie wyrazów, to wykizać i wyjaśnić jest zadaniem Głosowni.
Podział głosów i brzmień czyli cząstek wyrazowych na samogłoski
i spółgłoski.
Nim przystąpim do wykładu priw głosowych, potrzeba nim wpierw zbadać przyrodę i jistotę głosek i jich różnice. Wszystkie głoski wchodzące
w skłid wyrazów dzielą się na samogłoski i spółgłoski. Samogłoska jest
to głos wydobyty s piersi a riczej s krtani za pomocą płynącego s płuc
powietrzi, przechodzący przez kanił mowny. Od różnicy wewnętrznej formy tegoż kaniłu zawisła różnica jednćj samogłoski od drugiej. I tak
przez jinną formę kaniłu mównego płynie głos samogłoski a, przez jinną
zaś głos samogłoski u itd. W chwili trwanii głosu samogłoski kanił mó-
wny musi być nieruchomy, gdyż za każdą i nijmniejszą zmianą wewnętrznćj
formy kaniłu powstaje natychmiist jinni samogłoska. Każdi zaś
spółgłoska jest brzmieniem towarzyszącym głosowi samogłoski, powstającym na początku lub na końcu głosu samogłoski przez uderzenie lub
ciśnienie na siebie narzędzi mównych, np. b> m. Narzędzii mówne są
dwojakie: jedne ruchome, jako to: język i wargi, drugie nieruchome,
jakiemi są zęby, podniebienie i gardło.
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000132 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | 96 głosowni!. Niemców Formenłehre, która się rozpidi na trzy części■, jako to: 1. na naukę skłinianii (declinatio); 2. spijania (conjugatio); 3. .słowotwórstwa (etymologia), które to części już Iicznemi węzłami łączą się z duchowym organizmem języka. Odnośnie do pierwoskładni każdy wyriz musi zawierać w sobie pierwiastek (etymon), wyriżający główną część wyrazu, któri jest podstawą i źródłem pojęcii. Pierwiistkiem, po grecku etymon, nazywimy tę część wyrazu, którą Łacinnicy nazywają radia, Niemcy Wurzel (korzeniem). Mało jest wyrazów w mowie Jafetidów, któreby były gołemi pierwiistkami, jak np. ul, tok, vóz, rok itd., lecz po większej części pierwiistki będące główną częścią wyrazu, są otoczone na początku lub na'końcu głoskami, s których pierwsze nazywimy nigłosami (praeformativa), drugie zaś są albo pogłosy (afformativa), albo końcówki (suffixa). I tak w wyrazie ulica, ul jest pierwiistkiem, c pogłosem, a końcówką, i spójką łączącą pierwiistek s pogłosem. W wyrazie poseł, jest d pierwiastkiem, po nigłosem, e wsuwką ułatwiającą wymówienie pierwiastku sL W wyrazie zdrada, z jest nigłosem, d wsuwką, rad pierwiistkiem, a końcówką. Jeżeli końcówka łączy się bezpośrednio s pierwiastkiem np. ula, ulem, wtedy wyriz nazywimy pierwotnym, jeżeli zaś końcówka łączy się z pogłosem przydanym do pierwiistku np. ulica, ulica, wtedy wyriz jest pochodnym. Tak w pierwszym razie ul, jak w drugim ulic nazywimy z niemiecka pniem, Stamm lub z grecka tematem wyrazu. Głoski wchodzące w skłid pierwiistku nazywimy pierwiastko wcmi, wszystkie jinne przy- byszowemi. Jakim tedy przemianom podlegają według pewnych praw głoski tak pierwiistkowe jak i przybyszowe w składzie wyrazów, to wykizać i wyjaśnić jest zadaniem Głosowni. Podział głosów i brzmień czyli cząstek wyrazowych na samogłoski i spółgłoski. Nim przystąpim do wykładu priw głosowych, potrzeba nim wpierw zbadać przyrodę i jistotę głosek i jich różnice. Wszystkie głoski wchodzące w skłid wyrazów dzielą się na samogłoski i spółgłoski. Samogłoska jest to głos wydobyty s piersi a riczej s krtani za pomocą płynącego s płuc powietrzi, przechodzący przez kanił mowny. Od różnicy wewnętrznej formy tegoż kaniłu zawisła różnica jednćj samogłoski od drugiej. I tak przez jinną formę kaniłu mównego płynie głos samogłoski a, przez jinną zaś głos samogłoski u itd. W chwili trwanii głosu samogłoski kanił mó- wny musi być nieruchomy, gdyż za każdą i nijmniejszą zmianą wewnętrznćj formy kaniłu powstaje natychmiist jinni samogłoska. Każdi zaś spółgłoska jest brzmieniem towarzyszącym głosowi samogłoski, powstającym na początku lub na końcu głosu samogłoski przez uderzenie lub ciśnienie na siebie narzędzi mównych, np. b> m. Narzędzii mówne są dwojakie: jedne ruchome, jako to: język i wargi, drugie nieruchome, jakiemi są zęby, podniebienie i gardło. |
