00000165 |
Previous | 165 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
ROZDZIAŁ IV. 129
nazwać samogłoską gardłową, drugą dli jćj fizyjologicznego pokrewieństwa ze spółgłoską podniebienną j, możnaby nazwać podniebienną,
trzecią zaś, dli jej pokrewieństwa z wargową spółgłoską v, samogłoską
wargową. Wszystkie jinne samogłoski, oprócz trzech dopióro wymienionych a, i, i*-są znowu pośredniczącemi głosami, z jednej strony pomiędzy
a i i, z drogiej zaś strony pomiędzy a i u. Tak się rzecz mi co do samogłosek ustnych, t. j. tych, przy których wygłiszaniu powietrze z głosem wypływa na zewnątrz otworem ust. Oprócz powyższych ustnych samogłosek są ,w naszym języku dwie samogłoski, tak zwane nosowe,
przy których wygłiszaniu głos s powietrzem wypływi na zewnątrz otworami nosa.
§ 24*
Oznaczenie jilości głosów samogłoskowych.
Opierając się na samej tylko historycznej podstawie nijstarszyeh pomników naszego języka od końca 13 wieku, a w szczególności na graficznych rozprawach kś. Parkosza z r 1440 i kś. Zaborowskiego z r. 1518
i wszystkich autorach gramatyk języka polskiego od Stojeńskiego począwszy
z r. 1568, których było 21 przed Szylarskim i Kopczyńskim, z nńjwiększą
i niczym niezaprzeczoną pewnością oznaczimy jilość głosów samogłoskowych
na 11, i to według następującego schematu:
§25.
O nadechu i jego zastępcach j, v.
Powyższe samogłoski nie pojiwiają się w mowie naszćj nigdy same,
gdyż według pi iw fizyjologiji do wydobycii głosu koniecznym jest warunkiem pewny opór przeciwko płynącemu s płuc powietrzu, któryto opór
uskutecznii się brzmieniem jakiejkolwiek spółgłoski poprzedzającym głos
samogłoski. W zupełnym zaś braku poprzedzającej spółgłoski odbywi się
rzeczony opór spidkiem pokrywki krtini czyli języczka na otwór dychiwki
czyli krtini. Tego ruchu języczka dostrzegli Semici, pićrwsi układacze głoskowego pisma, i oznaczyli go pierwszą- głoską fenickiego alfabetu, którą
nazwino po hebrajsku alef, po syryjsku' olaf, po arabsku elif. Aristofanes,
urządziciel dzisiejszej pisowni greckićj, nazwił go niekoniecznie stosownie
tchnieniem, ^eopa, spiritus, co my nazywimy, zdaje się daleko stosowniej,
mi jest greckd i łaciński nizwa, nadechem. S tego wywodu wypływi,
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000165 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | ROZDZIAŁ IV. 129 nazwać samogłoską gardłową, drugą dli jćj fizyjologicznego pokrewieństwa ze spółgłoską podniebienną j, możnaby nazwać podniebienną, trzecią zaś, dli jej pokrewieństwa z wargową spółgłoską v, samogłoską wargową. Wszystkie jinne samogłoski, oprócz trzech dopióro wymienionych a, i, i*-są znowu pośredniczącemi głosami, z jednej strony pomiędzy a i i, z drogiej zaś strony pomiędzy a i u. Tak się rzecz mi co do samogłosek ustnych, t. j. tych, przy których wygłiszaniu powietrze z głosem wypływa na zewnątrz otworem ust. Oprócz powyższych ustnych samogłosek są ,w naszym języku dwie samogłoski, tak zwane nosowe, przy których wygłiszaniu głos s powietrzem wypływi na zewnątrz otworami nosa. § 24* Oznaczenie jilości głosów samogłoskowych. Opierając się na samej tylko historycznej podstawie nijstarszyeh pomników naszego języka od końca 13 wieku, a w szczególności na graficznych rozprawach kś. Parkosza z r 1440 i kś. Zaborowskiego z r. 1518 i wszystkich autorach gramatyk języka polskiego od Stojeńskiego począwszy z r. 1568, których było 21 przed Szylarskim i Kopczyńskim, z nńjwiększą i niczym niezaprzeczoną pewnością oznaczimy jilość głosów samogłoskowych na 11, i to według następującego schematu: §25. O nadechu i jego zastępcach j, v. Powyższe samogłoski nie pojiwiają się w mowie naszćj nigdy same, gdyż według pi iw fizyjologiji do wydobycii głosu koniecznym jest warunkiem pewny opór przeciwko płynącemu s płuc powietrzu, któryto opór uskutecznii się brzmieniem jakiejkolwiek spółgłoski poprzedzającym głos samogłoski. W zupełnym zaś braku poprzedzającej spółgłoski odbywi się rzeczony opór spidkiem pokrywki krtini czyli języczka na otwór dychiwki czyli krtini. Tego ruchu języczka dostrzegli Semici, pićrwsi układacze głoskowego pisma, i oznaczyli go pierwszą- głoską fenickiego alfabetu, którą nazwino po hebrajsku alef, po syryjsku' olaf, po arabsku elif. Aristofanes, urządziciel dzisiejszej pisowni greckićj, nazwił go niekoniecznie stosownie tchnieniem, ^eopa, spiritus, co my nazywimy, zdaje się daleko stosowniej, mi jest greckd i łaciński nizwa, nadechem. S tego wywodu wypływi, |
