00000165 |
Previous | 165 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
ROZDZIAŁ IV. 129 nazwać samogłoską gardłową, drugą dli jćj fizyjologicznego pokrewieństwa ze spółgłoską podniebienną j, możnaby nazwać podniebienną, trzecią zaś, dli jej pokrewieństwa z wargową spółgłoską v, samogłoską wargową. Wszystkie jinne samogłoski, oprócz trzech dopióro wymienionych a, i, i*-są znowu pośredniczącemi głosami, z jednej strony pomiędzy a i i, z drogiej zaś strony pomiędzy a i u. Tak się rzecz mi co do samogłosek ustnych, t. j. tych, przy których wygłiszaniu powietrze z głosem wypływa na zewnątrz otworem ust. Oprócz powyższych ustnych samogłosek są ,w naszym języku dwie samogłoski, tak zwane nosowe, przy których wygłiszaniu głos s powietrzem wypływi na zewnątrz otworami nosa. § 24* Oznaczenie jilości głosów samogłoskowych. Opierając się na samej tylko historycznej podstawie nijstarszyeh pomników naszego języka od końca 13 wieku, a w szczególności na graficznych rozprawach kś. Parkosza z r 1440 i kś. Zaborowskiego z r. 1518 i wszystkich autorach gramatyk języka polskiego od Stojeńskiego począwszy z r. 1568, których było 21 przed Szylarskim i Kopczyńskim, z nńjwiększą i niczym niezaprzeczoną pewnością oznaczimy jilość głosów samogłoskowych na 11, i to według następującego schematu: §25. O nadechu i jego zastępcach j, v. Powyższe samogłoski nie pojiwiają się w mowie naszćj nigdy same, gdyż według pi iw fizyjologiji do wydobycii głosu koniecznym jest warunkiem pewny opór przeciwko płynącemu s płuc powietrzu, któryto opór uskutecznii się brzmieniem jakiejkolwiek spółgłoski poprzedzającym głos samogłoski. W zupełnym zaś braku poprzedzającej spółgłoski odbywi się rzeczony opór spidkiem pokrywki krtini czyli języczka na otwór dychiwki czyli krtini. Tego ruchu języczka dostrzegli Semici, pićrwsi układacze głoskowego pisma, i oznaczyli go pierwszą- głoską fenickiego alfabetu, którą nazwino po hebrajsku alef, po syryjsku' olaf, po arabsku elif. Aristofanes, urządziciel dzisiejszej pisowni greckićj, nazwił go niekoniecznie stosownie tchnieniem, ^eopa, spiritus, co my nazywimy, zdaje się daleko stosowniej, mi jest greckd i łaciński nizwa, nadechem. S tego wywodu wypływi,
Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
Publisher | L. Rzepecki |
Place of Publication | W Poznaniu |
Date | 1869 |
Language | pol |
Type | Books/Pamphlets |
Title | 00000165 |
Type | Books/Pamphlets |
Transcript | ROZDZIAŁ IV. 129 nazwać samogłoską gardłową, drugą dli jćj fizyjologicznego pokrewieństwa ze spółgłoską podniebienną j, możnaby nazwać podniebienną, trzecią zaś, dli jej pokrewieństwa z wargową spółgłoską v, samogłoską wargową. Wszystkie jinne samogłoski, oprócz trzech dopióro wymienionych a, i, i*-są znowu pośredniczącemi głosami, z jednej strony pomiędzy a i i, z drogiej zaś strony pomiędzy a i u. Tak się rzecz mi co do samogłosek ustnych, t. j. tych, przy których wygłiszaniu powietrze z głosem wypływa na zewnątrz otworem ust. Oprócz powyższych ustnych samogłosek są ,w naszym języku dwie samogłoski, tak zwane nosowe, przy których wygłiszaniu głos s powietrzem wypływi na zewnątrz otworami nosa. § 24* Oznaczenie jilości głosów samogłoskowych. Opierając się na samej tylko historycznej podstawie nijstarszyeh pomników naszego języka od końca 13 wieku, a w szczególności na graficznych rozprawach kś. Parkosza z r 1440 i kś. Zaborowskiego z r. 1518 i wszystkich autorach gramatyk języka polskiego od Stojeńskiego począwszy z r. 1568, których było 21 przed Szylarskim i Kopczyńskim, z nńjwiększą i niczym niezaprzeczoną pewnością oznaczimy jilość głosów samogłoskowych na 11, i to według następującego schematu: §25. O nadechu i jego zastępcach j, v. Powyższe samogłoski nie pojiwiają się w mowie naszćj nigdy same, gdyż według pi iw fizyjologiji do wydobycii głosu koniecznym jest warunkiem pewny opór przeciwko płynącemu s płuc powietrzu, któryto opór uskutecznii się brzmieniem jakiejkolwiek spółgłoski poprzedzającym głos samogłoski. W zupełnym zaś braku poprzedzającej spółgłoski odbywi się rzeczony opór spidkiem pokrywki krtini czyli języczka na otwór dychiwki czyli krtini. Tego ruchu języczka dostrzegli Semici, pićrwsi układacze głoskowego pisma, i oznaczyli go pierwszą- głoską fenickiego alfabetu, którą nazwino po hebrajsku alef, po syryjsku' olaf, po arabsku elif. Aristofanes, urządziciel dzisiejszej pisowni greckićj, nazwił go niekoniecznie stosownie tchnieniem, ^eopa, spiritus, co my nazywimy, zdaje się daleko stosowniej, mi jest greckd i łaciński nizwa, nadechem. S tego wywodu wypływi, |