00000207 |
Previous | 207 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
bozdziIł v. 171
karaim, które pierwotnie Oznaczało voda, wojownika od karaś, wojna, bój;
wypadła więc piórwszi samogłoska « przed r, drugie zaś a przeszło
w o, po czesku krat, po rusku korol; — który starosłowiańskie kotary,
odpadło o pomiędzy k i t, sanskryckie kataras; — w móyic odpadło ł;
Psiłterz Małgorzaty pisze mofyic, po czesku mluyiti, mluwa, jednakże
nie mówimy mowa tylko mowa; — w póro-pere, jednego piórwiistku z greckim pieron, wypadło pierwiistkowe *; — w thór odpadła samogłoska
* (porównij krajińskie diBur, tyle CO srperduB); we vtóry, z&dwtory oidwa
wypadło d podobnie jak we vątpic za dvątpic (porównij greckie duo,
deorspoc, niemieckie zioeifehi od zwei, dubitare od duo); — w zórdy, jednego
piórwiistku z łacińskim grus, gdzie 9 zmiękczyło się w z. Pólka za
Poldcka, po rusku Polaska, według Krasickiego od PoldB, skąd nasze
Polak; pólka tiniec czeski, po naszemu połóvko; — pójdę, pójsc; dojdę,
dójsc, gdyż tu wypadło pierwiistkowe *; co jinnego dojrę, spojrę itd. od
3?%) gdyż tu nic nie wypadło, spółgłoska zaś j zastępuje miejsce pier-
wiistkowego 3; tak samo w pojmę, dojmę od jimę, gdyż w jimę j jest
pierwiistkową głoską, znajdujące się zaś * w jimę, które w dojmę i pojmę wypadło, jest tylko eufoniczną wsuwką s potrzeby wymówienii
spółgłoski j przed mm , Jinne zaś poszły za analogiją dopiero etymologicznie rozebranych. — góra czeskie hor, hora i hura, hebrajskie hor
i hor, greckie oroś — według tej analogiji wymiwiają Wielkopolanie
za Knapskim droga, hebrajskie dereB, stąd pochodne podróż, podrózi,
może dli różnicy od podrozi, podrozic, lecz drozina a jednak dróżka, —
póki, dopóki, złożone s po i starosłowiańskie aky, gdzie « od aky wypadło, i według tej analogiji poty, dopóty; wójt z niemieckiego Voigt, a to
z łacińskiego adoocatus. Pochylają się dalej: stróż, stróża, kłócić, młócie,
ogółu, płótno, powrósło, próBno, prosie, skóra, lecz kora, scególu, wlocie, włókno,
wróbel, wrócić, wrózic, wskórać, gródto, sósty, sódmy, ósmy, bólt bólu. Cudzoziemskie jimiona włisne Józef, łacińskie Josephus, Jakób (Jucobus), zostały spolszczone przez pochylenie samogłoski o; tak samo Bór, łacińskie Borus, rózd łacińskie rosa. Pochylone ó powyżej rzeczonych wyrazów zostaje pochylone tak w zgłoskach odkrytych, jak i zakrytych.
2. Dopełniacze liczby mnogiej rzeczowników żeńskich i nijakich, np. cnót,
robót, wrót, óv, stóp, kóp, bron, wron, sóstr itd. według analogiji sdt, lat,
neydstĄ jednakże od tego prawidła wiele jest wyjątków, jako to: kosa,
kos, dli różnicy od kóz, koza, i tak wszędzie, gdzie się znajdują dwa
równobrzmiące temita, jeden ze spółgłoską mocną, drugi z odpowiednią jój słabą; nadto: błota, błot; nota, not; strona, stron, dli różnicy nota,
nót] strona, stron; sofa, sof; zwłok, poncoB, sop, rot itd.
3. "W końcowych zgłoskach zakrytych spółgłoską słabą lub płynną, z wyjątkiem zakrywających spółgłosek płynnyc i m, n, np. róg, wróg, rób,
rów, ród, wóz, wór, bór, bóbr, wól dół, sól, rój, strój, bój, yecór, mógłlecz mókł,
yódł, yózł, rfisZ, gnótł, plótł, wród, wśród, popół, koscół, spód, róbmy, róbce, mów,
mówmy, stój, stójmy, stójce itd. Lecz skoro się te końcowe zgłoski odkrywają, wtedy samogłoska o wrici do swego pierwotnego głosu, np.
rogu, wroga, roBę, rowu, rodu, woza, wora, boru, bobra, wołu, dołu, soli, roju,
stroju, boju, yeewu, węgora, mogła, yodła, yozla, ipsZa, gnoiła, plotła itd.
Mroziński w swojćj rozprawie powiadi:
„Dwie spółgłoski stojące w końcu słowa (wyrazu) nie zmieniają otwartego brzmienii samogłoski o, chociiżby nawet obie nileżały do liczby tych,
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000207 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | bozdziIł v. 171 karaim, które pierwotnie Oznaczało voda, wojownika od karaś, wojna, bój; wypadła więc piórwszi samogłoska « przed r, drugie zaś a przeszło w o, po czesku krat, po rusku korol; — który starosłowiańskie kotary, odpadło o pomiędzy k i t, sanskryckie kataras; — w móyic odpadło ł; Psiłterz Małgorzaty pisze mofyic, po czesku mluyiti, mluwa, jednakże nie mówimy mowa tylko mowa; — w póro-pere, jednego piórwiistku z greckim pieron, wypadło pierwiistkowe *; — w thór odpadła samogłoska * (porównij krajińskie diBur, tyle CO srperduB); we vtóry, z&dwtory oidwa wypadło d podobnie jak we vątpic za dvątpic (porównij greckie duo, deorspoc, niemieckie zioeifehi od zwei, dubitare od duo); — w zórdy, jednego piórwiistku z łacińskim grus, gdzie 9 zmiękczyło się w z. Pólka za Poldcka, po rusku Polaska, według Krasickiego od PoldB, skąd nasze Polak; pólka tiniec czeski, po naszemu połóvko; — pójdę, pójsc; dojdę, dójsc, gdyż tu wypadło pierwiistkowe *; co jinnego dojrę, spojrę itd. od 3?%) gdyż tu nic nie wypadło, spółgłoska zaś j zastępuje miejsce pier- wiistkowego 3; tak samo w pojmę, dojmę od jimę, gdyż w jimę j jest pierwiistkową głoską, znajdujące się zaś * w jimę, które w dojmę i pojmę wypadło, jest tylko eufoniczną wsuwką s potrzeby wymówienii spółgłoski j przed mm , Jinne zaś poszły za analogiją dopiero etymologicznie rozebranych. — góra czeskie hor, hora i hura, hebrajskie hor i hor, greckie oroś — według tej analogiji wymiwiają Wielkopolanie za Knapskim droga, hebrajskie dereB, stąd pochodne podróż, podrózi, może dli różnicy od podrozi, podrozic, lecz drozina a jednak dróżka, — póki, dopóki, złożone s po i starosłowiańskie aky, gdzie « od aky wypadło, i według tej analogiji poty, dopóty; wójt z niemieckiego Voigt, a to z łacińskiego adoocatus. Pochylają się dalej: stróż, stróża, kłócić, młócie, ogółu, płótno, powrósło, próBno, prosie, skóra, lecz kora, scególu, wlocie, włókno, wróbel, wrócić, wrózic, wskórać, gródto, sósty, sódmy, ósmy, bólt bólu. Cudzoziemskie jimiona włisne Józef, łacińskie Josephus, Jakób (Jucobus), zostały spolszczone przez pochylenie samogłoski o; tak samo Bór, łacińskie Borus, rózd łacińskie rosa. Pochylone ó powyżej rzeczonych wyrazów zostaje pochylone tak w zgłoskach odkrytych, jak i zakrytych. 2. Dopełniacze liczby mnogiej rzeczowników żeńskich i nijakich, np. cnót, robót, wrót, óv, stóp, kóp, bron, wron, sóstr itd. według analogiji sdt, lat, neydstĄ jednakże od tego prawidła wiele jest wyjątków, jako to: kosa, kos, dli różnicy od kóz, koza, i tak wszędzie, gdzie się znajdują dwa równobrzmiące temita, jeden ze spółgłoską mocną, drugi z odpowiednią jój słabą; nadto: błota, błot; nota, not; strona, stron, dli różnicy nota, nót] strona, stron; sofa, sof; zwłok, poncoB, sop, rot itd. 3. "W końcowych zgłoskach zakrytych spółgłoską słabą lub płynną, z wyjątkiem zakrywających spółgłosek płynnyc i m, n, np. róg, wróg, rób, rów, ród, wóz, wór, bór, bóbr, wól dół, sól, rój, strój, bój, yecór, mógłlecz mókł, yódł, yózł, rfisZ, gnótł, plótł, wród, wśród, popół, koscół, spód, róbmy, róbce, mów, mówmy, stój, stójmy, stójce itd. Lecz skoro się te końcowe zgłoski odkrywają, wtedy samogłoska o wrici do swego pierwotnego głosu, np. rogu, wroga, roBę, rowu, rodu, woza, wora, boru, bobra, wołu, dołu, soli, roju, stroju, boju, yeewu, węgora, mogła, yodła, yozla, ipsZa, gnoiła, plotła itd. Mroziński w swojćj rozprawie powiadi: „Dwie spółgłoski stojące w końcu słowa (wyrazu) nie zmieniają otwartego brzmienii samogłoski o, chociiżby nawet obie nileżały do liczby tych, |
