00000222 |
Previous | 222 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
jgg GLOSO WNIA.
z brzmieniem poprzedzającej spółgłoski, np. m lub m jest lżejsze ód
y, i, i lżejsze od zgłosek my, mi.
2. Każdi zgłoska zakryti jakąkolwiek spółgłoską jest cięższą od zgłoski
odkrytej. I tak zgłoski oj, ów itd. są cięższe od zgłosek *, u, a następnie zgłoski poj, rov, są cięższe od zgłosek pi ru itd.
3. Poniewiż konieczną podstawą każdej zgłoski jest samogłoska, przeto
dli oznaczenii stosunkowej ciężkości zgłosek odkrytych dosyć jest
oznaczyć stosunkową ciężkość samogłosek czystych do samogłosek .jor
towanych, gdyż samogłoskę czystą poprzedzi zawsze spółgłoska twar-
di, samogłoskę zaś jotowaną spółgłoska zmiękczoni przyciskowi lub
pieszczoni, gdyż jedna i drugi mieszczą w sobie etymologicznie spółgłoskę i, i dli tego każdą zgłoskę, zaczynającą się od spółgłoski
twardej możni słusznie nazwać zgłoską czystą, i na odwrót, każdą zgłoskę zaczynającą' się od spółgłoski zmiękczonej, przyciskowej
lub pieszczonej, zgłoską jotowaną. Co do stosunkowej ciężkości
zgłosek czystych i jotowanych, uwiżim zgłoski jotowane za lżejsze od
odpowiednich jim zgłosek czystych, i dli tego, oznaczając stosunek
ciężkości samogłosek do siebie, kładę w pierwszym rzędzie samogłoski jotowane, w drugim zaś samogłoski czyste, jako to:
ja (a) a jd (i) d
jo (o) o jó (o) ó
je (e) e ji (ś) J
ji, y ju u
ję ę
ja ą
Poniewiż w naszym i starosłowiańskim języku uwiżim samogłoskę i
za nijlżejszą, samogłoskę « s pomiędzy ustnych za najcięższą, samogłoskę zaś a za środkową, przeto oznaczając stosunkową ciężkość samogłosek naszych do siebie, zaczynim pierwsze dwa prostopadłe rzędy od a, po
którćj następujące w kierunku z góry na dół samogłoski są coriz lżejsze,
aż do najlżejszej i, y>
W7 drugich dwu rzędach w kierunku z góry na dół następują samogłoski coriz cięższe. Drugie te dwa rzędy kończą samogłoski nosowe i^^
j% a, które w języku naszym, jako zistępczynie zgłosek zakrytych spółgłoską nosową, są nijcięższemi. Taki jest stosunek ciężkości samogłosek
naszych do siebie w kierunku z góry na dół. W kierunku zaś poprzecznym samogłoski w dwu pierwszych rzędach są lżejsze od odpowiednich
jim w drugich dwu rzędach, np. a jest lżejsze od d pochylonego, o od ó,_
ę od ą, gdyż jak już tylekrotnie powiedziino, samogłoski nasze pochylone
są nistępczyniami samogłosek niegdyś długich, według zaś powszechnego
zdanii badiczów, samogłoski długie są cięższemi od odpowiednich jim krótkich. Taki sim stosunek zachodzi pomiędzy ju i ji i pomiędzy w i y, jak
to się wykazuje s porównanii naszego: lud, Muc, cudi s czeskim Ud, kjjfc, cizi
itd., w których to wyrazach Czesi wolą używać lżejszej samogłoski % od
naszego cięższego ju. Taki sim stosunek, jaki jest pomiędzy naszym lud
a czeskim Ud, zachodzi co do ciężkości samogłosek w dziedzinie języka naszego pomiędzy u"\ y (porównij słuB duB itd. ze sZyh, sZysę, dyBac, dysę).
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000222 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | jgg GLOSO WNIA. z brzmieniem poprzedzającej spółgłoski, np. m lub m jest lżejsze ód y, i, i lżejsze od zgłosek my, mi. 2. Każdi zgłoska zakryti jakąkolwiek spółgłoską jest cięższą od zgłoski odkrytej. I tak zgłoski oj, ów itd. są cięższe od zgłosek *, u, a następnie zgłoski poj, rov, są cięższe od zgłosek pi ru itd. 3. Poniewiż konieczną podstawą każdej zgłoski jest samogłoska, przeto dli oznaczenii stosunkowej ciężkości zgłosek odkrytych dosyć jest oznaczyć stosunkową ciężkość samogłosek czystych do samogłosek .jor towanych, gdyż samogłoskę czystą poprzedzi zawsze spółgłoska twar- di, samogłoskę zaś jotowaną spółgłoska zmiękczoni przyciskowi lub pieszczoni, gdyż jedna i drugi mieszczą w sobie etymologicznie spółgłoskę i, i dli tego każdą zgłoskę, zaczynającą się od spółgłoski twardej możni słusznie nazwać zgłoską czystą, i na odwrót, każdą zgłoskę zaczynającą' się od spółgłoski zmiękczonej, przyciskowej lub pieszczonej, zgłoską jotowaną. Co do stosunkowej ciężkości zgłosek czystych i jotowanych, uwiżim zgłoski jotowane za lżejsze od odpowiednich jim zgłosek czystych, i dli tego, oznaczając stosunek ciężkości samogłosek do siebie, kładę w pierwszym rzędzie samogłoski jotowane, w drugim zaś samogłoski czyste, jako to: ja (a) a jd (i) d jo (o) o jó (o) ó je (e) e ji (ś) J ji, y ju u ję ę ja ą Poniewiż w naszym i starosłowiańskim języku uwiżim samogłoskę i za nijlżejszą, samogłoskę « s pomiędzy ustnych za najcięższą, samogłoskę zaś a za środkową, przeto oznaczając stosunkową ciężkość samogłosek naszych do siebie, zaczynim pierwsze dwa prostopadłe rzędy od a, po którćj następujące w kierunku z góry na dół samogłoski są coriz lżejsze, aż do najlżejszej i, y> W7 drugich dwu rzędach w kierunku z góry na dół następują samogłoski coriz cięższe. Drugie te dwa rzędy kończą samogłoski nosowe i^^ j% a, które w języku naszym, jako zistępczynie zgłosek zakrytych spółgłoską nosową, są nijcięższemi. Taki jest stosunek ciężkości samogłosek naszych do siebie w kierunku z góry na dół. W kierunku zaś poprzecznym samogłoski w dwu pierwszych rzędach są lżejsze od odpowiednich jim w drugich dwu rzędach, np. a jest lżejsze od d pochylonego, o od ó,_ ę od ą, gdyż jak już tylekrotnie powiedziino, samogłoski nasze pochylone są nistępczyniami samogłosek niegdyś długich, według zaś powszechnego zdanii badiczów, samogłoski długie są cięższemi od odpowiednich jim krótkich. Taki sim stosunek zachodzi pomiędzy ju i ji i pomiędzy w i y, jak to się wykazuje s porównanii naszego: lud, Muc, cudi s czeskim Ud, kjjfc, cizi itd., w których to wyrazach Czesi wolą używać lżejszej samogłoski % od naszego cięższego ju. Taki sim stosunek, jaki jest pomiędzy naszym lud a czeskim Ud, zachodzi co do ciężkości samogłosek w dziedzinie języka naszego pomiędzy u"\ y (porównij słuB duB itd. ze sZyh, sZysę, dyBac, dysę). |
