00000232 |
Previous | 232 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
1%
GŁOSOWNlA.
tewskim piśrwiistek drugorzędny boi w baime (bojami), po persku bim;^ od tego
pierwiistku bi rozwinął się przez stopniowanie nasz pierwiastek boj w boję. sę, bojis
sę boja^, boja^liwy itd., a nie od bo i jajni, jak się to zdaje Trentowskiemu.
Tak to uczeni nasi w niedostatku znajomości ojczystego języka jigrają sobie podług swych chwilowych urojeń z jego etymologiją.
Uwdga 8. Powszechnym jevfc mniemanie, że od bój pochodzi wojna przez wymianę b na w; mn''e się jednakże zdaje priwdopodobniejszą rzeczą,,' że wojna pochodzi od yiję, równie jak powój, rozwój od zyija^d i rozyija^d szyków, zastępów. ^ Ta'k
nazwane bellum u Rzymian jest widocznie jednego pierwiastku s przymiotnikiem
bellus, bella, bellum, pJcny, gremy, składny itd. Etymołogiji Cicerona i Yarrona
Qintilijana, zestiwiająci' bellum z duellum nie wytrzymi dzisiij krytyki. Po starosłowiańsku wojna nazywi się bron (porównaj nasze bron), a wojsko oznaczi się liczbą
mnogą voji (zołąer, wojin).
Uwdga 9. Mikłosicz na podstawie sanskryckiego dziw przyjmuje i w sło-
wiańskiąj mowie pierwiistek pierworzędny siv, i wszędzie, gdzie jest samo zi bez
v, np. zitije. przypuszczi wyrzutnią spółgłoski w. Ji jednakże sądzę, że sanskryckie
dziv jest pierwiastkiem drugorzędnym przez w wzmocnionym; to wzmocnienie'było
tam konieczne, aby odróżnić ten pierwiistek od sanskryckiego dsi, które znaczy
zwycęzie. Litewskie gycas, ziw i gyti, gojic i gajus, ten co goji, uczą nas, jiż naj-
pierwotniejszi forma tego pierwiistku jest litewskie gi, po tej następuje słowiańskie zi. Gdyby w w zwy było głoską w dziedzinie słowiańskiej pierwiastkową, ni-
gd\by z ziw nie mogły powstać przez stopniowanie pierwiistki drugorzędne goją-gdj,
gdyż tylko i pierwiastków odkrytych, jakim jest zi, może się stopniować w oj, aj,
a bynajmniej i zakryte spółgłoską w, np, ziw. -Trzeba więc przypuścić, że tak w mowie słowiańskiej, jak i w języku litewskim są dwa pierwiastki z jednego źródła
wytrysło: jeden pierworzędny zi, gy, drugi drugorzędny zia, gyv.
Uwdga 10. Jeżeli aj powstaje z oj, to rozumie się, że d jest pochylone tak
w zgłosce zakrytej, jak i odkrytej; np. zagaję, zagajam, uspokdjdml gaj, gaju itd.
§58.
Stopniowanie samogłoski u w dwójki ov, iv.
Jak w powyższym stopniowaniu samogłoska i przechodzi w spółgłoskę
j,_ tak tutaj samogłoska u w spółgłoskę v. Niestosowne tu wcale podwójne
niemieckie w, gdyż nie podwójne u, lecz pojedyncze u przechodzi wT v.
Dwójki ov, dw powstałe ze stopniowianii u, odpowiadają greckim dwugło-
skom au, su, które teraźniejsi Grecy wymiwiają również av, ew przemieniwszy u w v, czyli, jak podają gramatycy, af, el. Pamiętajmy tu, że słowiańskie y, jest tu tylko osłabieniem przez wsteczne stopniowanie samogłoski u,
i że y, stopniując się, przechodzi nijpierw w «, które dopiero stopniuje się
w ow, dw (obicz § 28b. o samogłosce y). Ponieważ sanskryckie dwugłoski o, au powstają pierwszi z d+u^ drugi z «+w, przeto, jeżeli w sanskrycie po o lub po au następuje samogłoska, wtedy o rozwigzuje się
w krótką dwójkę av, odpowiednią słowiańskiej dwójce ow, dv zaś powstałe
z au odpowiadi naszej dwójce dv.
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000232 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | 1% GŁOSOWNlA. tewskim piśrwiistek drugorzędny boi w baime (bojami), po persku bim;^ od tego pierwiistku bi rozwinął się przez stopniowanie nasz pierwiastek boj w boję. sę, bojis sę boja^, boja^liwy itd., a nie od bo i jajni, jak się to zdaje Trentowskiemu. Tak to uczeni nasi w niedostatku znajomości ojczystego języka jigrają sobie podług swych chwilowych urojeń z jego etymologiją. Uwdga 8. Powszechnym jevfc mniemanie, że od bój pochodzi wojna przez wymianę b na w; mn''e się jednakże zdaje priwdopodobniejszą rzeczą,,' że wojna pochodzi od yiję, równie jak powój, rozwój od zyija^d i rozyija^d szyków, zastępów. ^ Ta'k nazwane bellum u Rzymian jest widocznie jednego pierwiastku s przymiotnikiem bellus, bella, bellum, pJcny, gremy, składny itd. Etymołogiji Cicerona i Yarrona Qintilijana, zestiwiająci' bellum z duellum nie wytrzymi dzisiij krytyki. Po starosłowiańsku wojna nazywi się bron (porównaj nasze bron), a wojsko oznaczi się liczbą mnogą voji (zołąer, wojin). Uwdga 9. Mikłosicz na podstawie sanskryckiego dziw przyjmuje i w sło- wiańskiąj mowie pierwiistek pierworzędny siv, i wszędzie, gdzie jest samo zi bez v, np. zitije. przypuszczi wyrzutnią spółgłoski w. Ji jednakże sądzę, że sanskryckie dziv jest pierwiastkiem drugorzędnym przez w wzmocnionym; to wzmocnienie'było tam konieczne, aby odróżnić ten pierwiistek od sanskryckiego dsi, które znaczy zwycęzie. Litewskie gycas, ziw i gyti, gojic i gajus, ten co goji, uczą nas, jiż naj- pierwotniejszi forma tego pierwiistku jest litewskie gi, po tej następuje słowiańskie zi. Gdyby w w zwy było głoską w dziedzinie słowiańskiej pierwiastkową, ni- gd\by z ziw nie mogły powstać przez stopniowanie pierwiistki drugorzędne goją-gdj, gdyż tylko i pierwiastków odkrytych, jakim jest zi, może się stopniować w oj, aj, a bynajmniej i zakryte spółgłoską w, np, ziw. -Trzeba więc przypuścić, że tak w mowie słowiańskiej, jak i w języku litewskim są dwa pierwiastki z jednego źródła wytrysło: jeden pierworzędny zi, gy, drugi drugorzędny zia, gyv. Uwdga 10. Jeżeli aj powstaje z oj, to rozumie się, że d jest pochylone tak w zgłosce zakrytej, jak i odkrytej; np. zagaję, zagajam, uspokdjdml gaj, gaju itd. §58. Stopniowanie samogłoski u w dwójki ov, iv. Jak w powyższym stopniowaniu samogłoska i przechodzi w spółgłoskę j,_ tak tutaj samogłoska u w spółgłoskę v. Niestosowne tu wcale podwójne niemieckie w, gdyż nie podwójne u, lecz pojedyncze u przechodzi wT v. Dwójki ov, dw powstałe ze stopniowianii u, odpowiadają greckim dwugło- skom au, su, które teraźniejsi Grecy wymiwiają również av, ew przemieniwszy u w v, czyli, jak podają gramatycy, af, el. Pamiętajmy tu, że słowiańskie y, jest tu tylko osłabieniem przez wsteczne stopniowanie samogłoski u, i że y, stopniując się, przechodzi nijpierw w «, które dopiero stopniuje się w ow, dw (obicz § 28b. o samogłosce y). Ponieważ sanskryckie dwugłoski o, au powstają pierwszi z d+u^ drugi z «+w, przeto, jeżeli w sanskrycie po o lub po au następuje samogłoska, wtedy o rozwigzuje się w krótką dwójkę av, odpowiednią słowiańskiej dwójce ow, dv zaś powstałe z au odpowiadi naszej dwójce dv. |
