00000275 |
Previous | 275 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
ROZDZIAŁ VI. 23&
słówki tutdj, vzordj, diśdj, onegddj, zawdzięczają swoje zisuwkę ;. Błędne
są tedy formy: diśdjsi, tutdjsi, jako urobione od form nieorganicznych:
diśdj, tutdj za organiczne Xso, tuto.
Uwdga. Kś. Mircin Hattala w swojój Gramatyce Czeskiej na str. 134 przytacza jako przykłid zisuwki eet za zełi, nasze zeć, ji zaś sądzę, że przyrostków
t,Ji, ć me nileży mieszać z zisuwkami, których zdaje się nie ma w czeszczyznie,
kiedy jich ten niepospolity badicz nie znalśzŁ Lud nasz mówi: yęci, lepi, ceni,
i zdaje się, że tu końcówka i jest znamieniem stopnia wyższego, któri w książkowej polszczyznie przemieniła się przez stopniowanie w ś, po którym dodano zisii-
l-^-l l d^ czegóż według tój samój analogiji nie mielibyśmy zamiist Zygmuntowskich form: trp, ryi, pisać inej, ryej, od tnes, ryes, zwłiszcza że przez taką pisownią ocalimy spójkę je, któri wriz s swoją siostrą ji jest główną podstawą całego
systemu konjugacyji słowiańskiej, jak to się wykiże poniżój.
§78.
Przykłady na zesuwkę (Aphaeresis).
1. Zesuwi się samogłoska o w radło, rataj, but, bdzić, bagnić śę, które to
formy językowe powstały s form pełnych: oradło, oratdj, obut, obdzic,
obagnić śę. Słowa bdzić, bagnić śę przez zesuwkę o stiły się niedokona-
nemi, gdy tymczasem odpowiednie jim formy pełne: obdzić, obagnić śę,
są słowa dokonane; rzeczownik zaś but za pośrednictwem zesuwki
głoski « powstił z jimiesłowu ob-u-t, obuty. Źle piszą ten wyriz
s francuzka za pisirzami Zygmuntowskimi przez ó, pierwiistkiem bowiem tego wyrazu jest samogłoska u starosłowiańskiego słowa uii, nasze
uć, które się tylko w złożonych używi: obuć, zezuć, wyzuć, w których
zarazem widzim wsuwki e, z; źle również piszą: obóye za obuye, gdzie
też widzim wsuwkę v.
Z Biskup (episcopus) zesunęła się samogłoska e; p wymieniło się
na b. S przyjimka vz, oznaczającego w włiściwym znaczeniu kierunek
w górę i odpowiedniego starosłowiańskiemu veze (wym. voz), serbskie
uz, uza, zesuwił już Górnicki w Dworzaninie na str. 413 i 415, ulegając wpływowi czeszczyzny, spółgłoskę «?, któri tu bynajmniej nie jest
przyjimkiem ^, pisząc strimać, zbratać zamiist vstrimać, wzbrdnać. Ta ze-
suwka spółgłoski v s przyjimka vz bardzo się szyroko rozpostarła
w języku czeskim ze szkodą wyrazistości. Czesi bowiem piszą nasze
zbuńć, zburiń; tu sim przyjimek ^ jest częścią składową, a zatym tu nie
masz zesuwki, lecz nasze vzbuńć ze zesuwką, piszą też zburiii, zbufowaU. Tak
samo zdrahati, vzdrygać, zdwihati, zdyigać śę; zepnouti w znaczeniu vzepnuti
se, wspąć śę, zepfiti w znaczeniu vzepriti itd. vespreć śę. Chociiż mówim
spanosić, w którym tylko przyjimek s jest częścią składową, jednakże
źle niektórzy piszą spadały zamiist vsporiaZy, co przecie jest blizko znacznym s przymiotnikiem vznosły. Nie potrzebnie piszą także ze zesuwką, np. prof. Maciejowski, zmanko, jakoby to było zdrobniałe od
zmana, gdy tymczasem mi to oznaczać tyle, co wspomnienie, którego
piórwiistek jest ten sim, co i we vzmańka, t. j. sanskryckie mon,
Oznaczający myśleć, pomneć.
2. Nijpospoliciej podlegają zesuwaniu w naszym języku pierwiistkowe
zgłoski ji, je, np. gra za jigra, skra za jiskra, ze za jize. Niekiedy cieniu-
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000275 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | ROZDZIAŁ VI. 23& słówki tutdj, vzordj, diśdj, onegddj, zawdzięczają swoje zisuwkę ;. Błędne są tedy formy: diśdjsi, tutdjsi, jako urobione od form nieorganicznych: diśdj, tutdj za organiczne Xso, tuto. Uwdga. Kś. Mircin Hattala w swojój Gramatyce Czeskiej na str. 134 przytacza jako przykłid zisuwki eet za zełi, nasze zeć, ji zaś sądzę, że przyrostków t,Ji, ć me nileży mieszać z zisuwkami, których zdaje się nie ma w czeszczyznie, kiedy jich ten niepospolity badicz nie znalśzŁ Lud nasz mówi: yęci, lepi, ceni, i zdaje się, że tu końcówka i jest znamieniem stopnia wyższego, któri w książkowej polszczyznie przemieniła się przez stopniowanie w ś, po którym dodano zisii- l-^-l l d^ czegóż według tój samój analogiji nie mielibyśmy zamiist Zygmuntowskich form: trp, ryi, pisać inej, ryej, od tnes, ryes, zwłiszcza że przez taką pisownią ocalimy spójkę je, któri wriz s swoją siostrą ji jest główną podstawą całego systemu konjugacyji słowiańskiej, jak to się wykiże poniżój. §78. Przykłady na zesuwkę (Aphaeresis). 1. Zesuwi się samogłoska o w radło, rataj, but, bdzić, bagnić śę, które to formy językowe powstały s form pełnych: oradło, oratdj, obut, obdzic, obagnić śę. Słowa bdzić, bagnić śę przez zesuwkę o stiły się niedokona- nemi, gdy tymczasem odpowiednie jim formy pełne: obdzić, obagnić śę, są słowa dokonane; rzeczownik zaś but za pośrednictwem zesuwki głoski « powstił z jimiesłowu ob-u-t, obuty. Źle piszą ten wyriz s francuzka za pisirzami Zygmuntowskimi przez ó, pierwiistkiem bowiem tego wyrazu jest samogłoska u starosłowiańskiego słowa uii, nasze uć, które się tylko w złożonych używi: obuć, zezuć, wyzuć, w których zarazem widzim wsuwki e, z; źle również piszą: obóye za obuye, gdzie też widzim wsuwkę v. Z Biskup (episcopus) zesunęła się samogłoska e; p wymieniło się na b. S przyjimka vz, oznaczającego w włiściwym znaczeniu kierunek w górę i odpowiedniego starosłowiańskiemu veze (wym. voz), serbskie uz, uza, zesuwił już Górnicki w Dworzaninie na str. 413 i 415, ulegając wpływowi czeszczyzny, spółgłoskę «?, któri tu bynajmniej nie jest przyjimkiem ^, pisząc strimać, zbratać zamiist vstrimać, wzbrdnać. Ta ze- suwka spółgłoski v s przyjimka vz bardzo się szyroko rozpostarła w języku czeskim ze szkodą wyrazistości. Czesi bowiem piszą nasze zbuńć, zburiń; tu sim przyjimek ^ jest częścią składową, a zatym tu nie masz zesuwki, lecz nasze vzbuńć ze zesuwką, piszą też zburiii, zbufowaU. Tak samo zdrahati, vzdrygać, zdwihati, zdyigać śę; zepnouti w znaczeniu vzepnuti se, wspąć śę, zepfiti w znaczeniu vzepriti itd. vespreć śę. Chociiż mówim spanosić, w którym tylko przyjimek s jest częścią składową, jednakże źle niektórzy piszą spadały zamiist vsporiaZy, co przecie jest blizko znacznym s przymiotnikiem vznosły. Nie potrzebnie piszą także ze zesuwką, np. prof. Maciejowski, zmanko, jakoby to było zdrobniałe od zmana, gdy tymczasem mi to oznaczać tyle, co wspomnienie, którego piórwiistek jest ten sim, co i we vzmańka, t. j. sanskryckie mon, Oznaczający myśleć, pomneć. 2. Nijpospoliciej podlegają zesuwaniu w naszym języku pierwiistkowe zgłoski ji, je, np. gra za jigra, skra za jiskra, ze za jize. Niekiedy cieniu- |
