00000305 |
Previous | 305 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
ROZDZIAŁ L 271
filologom: nulla reguła sine exceptione, pozwili sobie tu i owdzie wyjątków, do których stanowczo zaliczim pićrwiistki słowne h u. Te dwa
pierwiistki słowne h u uwiżim za zwokalizowane spółgłoski j, v i stiwiim
jako zisadę, że żiden piórwiistek tak słowny, jak i zajimkowy
obejść się nie może z rodu swego w swym składzie bez spółgłoski,
czyli: w skłid każdego pierwiistku w jego pierwiistkowej formie musi koniecznie wchodzić jakikolwiek spółgłoska. Z mojego zaś przeglądu piórwii-
stków słownych wypływi to spostrzeżenie, które stiwiim jako zisadę,
żekażdypierwiistek słowny, a riczej jimionowó słowny, składać
się musi przynijmnićj z jednej zgłoski, w której skłid wchodzi
jedna spółgłoska, jak np. pi, Bi, w piję, Biję, albo przynijmniój dwie
spółgłoski, np. tr, pr, mr, dm, jm, in, pn itd. W słowach: trę,prę, mrę, dmę,
jimę, (gdzie samogłoska i jest tylko eufoniczną wsuwką) tnę, pnę itd., a stąd
wypływi, że jednozgłoskowość nie jest bynijmnićj, jak sądzi prof. Bopp, koniecznym warunkiem budowy pierwiistków słownych, ale riczój dwugłoskowość,
którą za nijmniejszą miarę jich objętości przyjąć nileży, nie wchodząc w to, czy
ta dwójka wchodząciwskłid pierwiistku słownego skłidi się z dwu spółgłosek,
np. tr, mr, w trę i ?nrę, czyli tćż ze spółgłoski i samogłoski, jak np. pierwiistki
yi, uk w wyrazach yiję, uzę, nauka itd. Co się zaś tyczy budowy pierwiistków
zajimkowych, to nie ulegi żidnćj wątpliwości, że w jich dziedzinie mogą
służyć i służą rzeczywiście same spółgłoski za pierwiistki, np. j zajimka jh ja,
je, sanskryckie jas, ja, jat, litewskie jis, na rodzij żeński jh w zajimku ten,
ta, to, gdzie en jest zisuwką, a, o końcówkami rodzajowemi, k w kto, gdzie
to jest przyrostkiem (encliticum) itd., które to spółgłoski służą zarazem za
temita. W greczyznie i łacinie znijdujemy także samogłoskę i jako pierwiistek i temit zajimkowy, np. greckie te h łacińskie is, ea, id, gdzie s, a,
d są końcówkami. Ta samogłoska i, będąci pierwiistkiem zajimkowym, jest
zesamogłoskowaną spółgłoską i sanskryckiego zajimka jas. Zdaje się więc,
że s trzech pierwotnych, czyli głównych samogłosek a, i, u, tylko te
dwie ostatnie, jako powstałe ze spółgłosek j, v, mogą służyć za pierwiistki zajimkowe. I tak np. naszego zajimka óv, owa, owo, jest widocznie pierwiistkiem samogłoska u, s którój przez stopniowanie powstił mianownik
męzki liczby pojedynczej a zarazem temit óv. Żeby zaś krótkie « było
piśrwiistkiem zajimkowym, jak to uczą indyjscy, a za niemi niemieccy gramatycy i prof. Bopp, nie zgidzi się s priwda, co poniżej wykiżę. Tymczasem zwricim na to uwigę mego czytelnika, jak dwugłoskowość jest
nijmniejszą miarą objętości, a riczój głównym piętnem pierwiistków jimio-
nowosłównych. Jakkolwiekbądi, wielką jest zisługą prof. Boppa i niemieckich badiczy, podziił pierwiistków mowy ludzkiej na pierwiistki słowne
i zajimkowe; i w tym to włiśnie względzie przewyższają niemieccy indyjskich gramatyków, którzy złudzeni podobieństwem brzmień, wywodzili częstokroć, a riczój identyfikowali pierwiistki zajimkowe ze słównemi, np.
uznając zajimek 1 osoby aham (jd) za wyriz tego samego pierwiistku ze
słowem ahami (móyę) itd. Jak pierwiistki jimionowosłówne różnią się pod
względem zewnętrznćj swój budowy od pierwiistków zajimkowych, tak też
różnią się co do wewnętrznego swego znaczenii pomiędzy sobą, albowiem
pićrwiistki jimionowosłówne oznaczają pojęcii i wyobrażenii, pierwiistki
zaś zajimkowe tak samo jak i końcówki, oznaczają stosunek pojęć do siebie.
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000305 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | ROZDZIAŁ L 271 filologom: nulla reguła sine exceptione, pozwili sobie tu i owdzie wyjątków, do których stanowczo zaliczim pićrwiistki słowne h u. Te dwa pierwiistki słowne h u uwiżim za zwokalizowane spółgłoski j, v i stiwiim jako zisadę, że żiden piórwiistek tak słowny, jak i zajimkowy obejść się nie może z rodu swego w swym składzie bez spółgłoski, czyli: w skłid każdego pierwiistku w jego pierwiistkowej formie musi koniecznie wchodzić jakikolwiek spółgłoska. Z mojego zaś przeglądu piórwii- stków słownych wypływi to spostrzeżenie, które stiwiim jako zisadę, żekażdypierwiistek słowny, a riczej jimionowó słowny, składać się musi przynijmnićj z jednej zgłoski, w której skłid wchodzi jedna spółgłoska, jak np. pi, Bi, w piję, Biję, albo przynijmniój dwie spółgłoski, np. tr, pr, mr, dm, jm, in, pn itd. W słowach: trę,prę, mrę, dmę, jimę, (gdzie samogłoska i jest tylko eufoniczną wsuwką) tnę, pnę itd., a stąd wypływi, że jednozgłoskowość nie jest bynijmnićj, jak sądzi prof. Bopp, koniecznym warunkiem budowy pierwiistków słownych, ale riczój dwugłoskowość, którą za nijmniejszą miarę jich objętości przyjąć nileży, nie wchodząc w to, czy ta dwójka wchodząciwskłid pierwiistku słownego skłidi się z dwu spółgłosek, np. tr, mr, w trę i ?nrę, czyli tćż ze spółgłoski i samogłoski, jak np. pierwiistki yi, uk w wyrazach yiję, uzę, nauka itd. Co się zaś tyczy budowy pierwiistków zajimkowych, to nie ulegi żidnćj wątpliwości, że w jich dziedzinie mogą służyć i służą rzeczywiście same spółgłoski za pierwiistki, np. j zajimka jh ja, je, sanskryckie jas, ja, jat, litewskie jis, na rodzij żeński jh w zajimku ten, ta, to, gdzie en jest zisuwką, a, o końcówkami rodzajowemi, k w kto, gdzie to jest przyrostkiem (encliticum) itd., które to spółgłoski służą zarazem za temita. W greczyznie i łacinie znijdujemy także samogłoskę i jako pierwiistek i temit zajimkowy, np. greckie te h łacińskie is, ea, id, gdzie s, a, d są końcówkami. Ta samogłoska i, będąci pierwiistkiem zajimkowym, jest zesamogłoskowaną spółgłoską i sanskryckiego zajimka jas. Zdaje się więc, że s trzech pierwotnych, czyli głównych samogłosek a, i, u, tylko te dwie ostatnie, jako powstałe ze spółgłosek j, v, mogą służyć za pierwiistki zajimkowe. I tak np. naszego zajimka óv, owa, owo, jest widocznie pierwiistkiem samogłoska u, s którój przez stopniowanie powstił mianownik męzki liczby pojedynczej a zarazem temit óv. Żeby zaś krótkie « było piśrwiistkiem zajimkowym, jak to uczą indyjscy, a za niemi niemieccy gramatycy i prof. Bopp, nie zgidzi się s priwda, co poniżej wykiżę. Tymczasem zwricim na to uwigę mego czytelnika, jak dwugłoskowość jest nijmniejszą miarą objętości, a riczój głównym piętnem pierwiistków jimio- nowosłównych. Jakkolwiekbądi, wielką jest zisługą prof. Boppa i niemieckich badiczy, podziił pierwiistków mowy ludzkiej na pierwiistki słowne i zajimkowe; i w tym to włiśnie względzie przewyższają niemieccy indyjskich gramatyków, którzy złudzeni podobieństwem brzmień, wywodzili częstokroć, a riczój identyfikowali pierwiistki zajimkowe ze słównemi, np. uznając zajimek 1 osoby aham (jd) za wyriz tego samego pierwiistku ze słowem ahami (móyę) itd. Jak pierwiistki jimionowosłówne różnią się pod względem zewnętrznćj swój budowy od pierwiistków zajimkowych, tak też różnią się co do wewnętrznego swego znaczenii pomiędzy sobą, albowiem pićrwiistki jimionowosłówne oznaczają pojęcii i wyobrażenii, pierwiistki zaś zajimkowe tak samo jak i końcówki, oznaczają stosunek pojęć do siebie. |
