00000312 |
Previous | 312 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
278
PIŹRWOSKŁADNlA.
mą drogą, jak przyjimek u z an. Błędnie piszą sume^e bez %t jakem
to powyżćj wykiził w Uwidze do § o wysuwce. Ten przyjimek
są, su i rozłączny s jest tego samego rodu i znaczenii, co litewskie
su, łacińskie cum, greckie <?uv.
15. Przyjimek złączny pa w pamęć, pamętać, parobek, Pakość itd. jest wspólny
naszemu i litewskiemu językowi i zdaje się spokrewniony z litewskim
pas, na co naprowidzi nasz wyriz paznogeć za pasnogeć od noga, przyczyni nadmienić nileży, że wyrazy jednego i tego samego piórwiistku
w różnych językach pokrewnych oznaczają nie te same części ciała
ludzkiego lub zwierzęcego, jednakże zostające s sobą w związku, np.
sanskryckie nakhas, niemieckie nagel znaczą nasze paznogeć; gdy tymczasem nasze tego samego pierwiistku noga, znaczy część ciała, którćj
paznogcie są tylko kończynami. Sanskryckie griva oznaczi kark większego zwierza, nasze zaś griva oznaczi włósię na tymże karku; sanskryckie phena znaczy nasze p&na i napój, litewskie zaś pena znaczy
mleko; gockie ulbandus, nasze yelbłąd, greckie elephas, elephantos tego samego piórwiistku oznaczi słona.
16. Przyjimek pra, odpowiedni w znaczeniu niemieckiemu vor, powstały
s pierwotnego por lub par, niemieckie ur, oznaczi osoby lub jistoty
pierwej lub późniój jistniejące przed jistotami oznaczonemi piórwotni-
kiem: i tak praojćec, pradad, prabdba \ odwrotnie prawnuk, prawnuzko itd.,
do którychby policzyć możni nasze Prasktadną za Pśrwoskładrią,
17. Przyjimek pro, który w jinnych językach słowiańskich jest także rozłączny, np. w czeskićj ludowej piosence: Ne plaż pro mne holka md, jest
w naszym języku zawsze złączny, jako to: prouadę, prorok, którego
drugi część składowi rok jest pierwiistkiem drugorzędnym piórwiistku
pierworzędnego rek w rękę, róc itd. Ten przyjimek pro zdaje się być
spowinowacony z łacińskim przyjimkiem pro i greckim npo w npoyTjTinc,
18. Przyjimek roz złączny odpowiadi starosłowiańskiemu raza.
19. Przyjimek r>z, po starosłowiańsku vsze (wymiwiij voz)3 po serbsku uza,
uz, używi się także rozłącznie i oznaczi kierunek z wewnątrz do
góry. W polskim języku przyjimek vz jest zawsze złączny i przemienii się w wyrazach złożonych przed spółgłoskami rnocnemi w vs} jako
to: vsBód słońca, wspomnę itd. Ten przyjimek zdaje się być w etymologicznym związku ze sanskryckim ut i niemieckim aus, również
oznaczających kierunek z wewnątrz do góry.
20. Nigłos u w ubogi, którego pierwiistek jest bog, nie jest bynajmniej tego
samego rodu, co przyjimek u, lecz jest identycznym ze sanskrycko-gre-
ckim an privativum i znaczy tyle, co przysłówek przeczący ne, które
jako nigłos wchodzi także w skłid wyrazów złożonych, jako to:
>necny, necnota, nenayiść, nenayidę, ^ebordk za nebozdk przez wymianę z na
r, nemowlę, neyinątko itd. Stąd widzim, że przymiotnik ubogi w swój
pierwszej części składowej nie różni się wcale od blizko znacznego
przymiotnika nebogi i od pochodnych: nebozątko i skażonego neboszik,
rjeboszka itd.
Te są główniejsze nigłosy, które w języku naszym wchodzą w skłid
jimion i słów złożonych.
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000312 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | 278 PIŹRWOSKŁADNlA. mą drogą, jak przyjimek u z an. Błędnie piszą sume^e bez %t jakem to powyżćj wykiził w Uwidze do § o wysuwce. Ten przyjimek są, su i rozłączny s jest tego samego rodu i znaczenii, co litewskie su, łacińskie cum, greckie z, po starosłowiańsku vsze (wymiwiij voz)3 po serbsku uza, uz, używi się także rozłącznie i oznaczi kierunek z wewnątrz do góry. W polskim języku przyjimek vz jest zawsze złączny i przemienii się w wyrazach złożonych przed spółgłoskami rnocnemi w vs} jako to: vsBód słońca, wspomnę itd. Ten przyjimek zdaje się być w etymologicznym związku ze sanskryckim ut i niemieckim aus, również oznaczających kierunek z wewnątrz do góry. 20. Nigłos u w ubogi, którego pierwiistek jest bog, nie jest bynajmniej tego samego rodu, co przyjimek u, lecz jest identycznym ze sanskrycko-gre- ckim an privativum i znaczy tyle, co przysłówek przeczący ne, które jako nigłos wchodzi także w skłid wyrazów złożonych, jako to: >necny, necnota, nenayiść, nenayidę, ^ebordk za nebozdk przez wymianę z na r, nemowlę, neyinątko itd. Stąd widzim, że przymiotnik ubogi w swój pierwszej części składowej nie różni się wcale od blizko znacznego przymiotnika nebogi i od pochodnych: nebozątko i skażonego neboszik, rjeboszka itd. Te są główniejsze nigłosy, które w języku naszym wchodzą w skłid jimion i słów złożonych. |
