00000318 |
Previous | 318 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
284 pjiSrwoskładnlL
§91.
O tworzeniu się wyrazów pochodnych tak pojedynczych, jak i złożonych,
t. j. opatrzonych w ndslowiu ndglosmi, za pomocą pogłosów twardych.
Rozwiżane i przeglądane w poprzedzającym § rzeczowniki pierwotne
i złożone smarnych nigłosów i końcówek, są i powinny być normą i prawidłem dli uribianii za pomocą pogłosów wyrazów pochodnych, tak
pojedynczych, jak i złożonych. A poniewiż, jakeśmy to widzieli w poprzedzającym §, każdy temit rzeczownika pierwotnego, bądź pojedynczego,
bądź złożonego z nigłosem, kończyć się koniecznie musi na spółgłoskę,
gdyż końcówki rodzajowe a, o, e, żidną miarą nie mogą być uwiżane za
składowe części temitu: przeto tćż dli wyrazów pochodnych, tak pojedynczych jak i złożonych, nie może być żidną miarą pogłosem samogłoska, tylko
jedynie i koniecznie wyłącznie spółgłoska jedna lub kilka bezpośrednio stykających się s sobą, lub skojarzonych samogłoską spójkową, tak jednakże,
ażeby temit koniecznie się kończył na spółgłoskę. Jest wpriwdzie jedna
samogłoska, wchodząci w skłid temitów pochodnych, a tą jest samogłoska u; lecz jak pierwiistkowe u słownych temitów pierwotnych, np. ru
w ryję za ruję, słu w słynę za słimę musi się koniecznie stopniować w ov, jako
to: róo, słów w słowo; tak samo też i u przydane do pierwiistku kończącego
się na spółgłoskę, nim .się uzdolni do przybióranii końcówek skłonniko-
wych, lub dalszych pogłosów, musi się zestopniować w ova Np. s temitu
pochodnego w skazu, zidu, powstają za przydaniem pogłosu h skazóvka, sidó-
vka i takim sposobem uribiąją się pochodne temita przymiotników, jako
to: ze syru lub sum, gotu, których piórwiistki są: syr, sur, got, temita pochodne: syróv, surów, gotów. W uribianiu zaś temitów pochodnych rzeczownikowych dodaje się wpriwdzie pogłos u, który jednakże dla uribianii
temitu skłinianii przechodzi w y, tak jak pierwiistek kry za km przecho-^
dzi w temit kry, w mianowniku ze wsuwką, krey. Tak samo pochodne temita: cerku, bmku, mar Ru, Borągu itd. przejść muszą, aby się uzdolnić do
skłinianii, w temita cerky, bmky, morBy, Borągy, s których przez wsuwkę samogłoski e powstają mianowniki żeńskie: cerkey, brukey, marfiey, Borągey itd.
Mimy tedy do rozwiżanii w ustroju i budowie rzeczowników pochodnych,
tak pojedynczych jak i złożonych, oprócz nigłosu, końcówek rodzajowych i wsuwek, pogłosy i spójki. Przeglądając odnośnie do two-
rzenii się wyrazów pochodnych spółgłoski pogłosowe, spostrzegimy, że język nasz nie używi wszystkich spółgłosek pierwotnych, czyli twardych na
posługę pogłosów.
1. I tak s pomiędzy wargowych znijdujemy tylko pogłosy: b, v, m, i to
zawsze w połączeniu s końcówką rodzajową a, np. od pićrwiistkóW
groź, pros, wróg, śed, śej, mimy wyrazy pochodne: groźbo, prośba, wróżba,
śediba, gdzie i przed ba jest spójka, śejba, gdzie ; przed ba jest wsuwką, któri nis zarazem przestrzegi, że pogłos b nie łączy się z żi-
dnym pierwiistkiem słownym, kończącym się na samogłoskę. Jinaczćj
się rzecz mi s pogłosem wargowym powiewnym v, który może się
zristać s pierwiistkiem kończącym się na samogłoskę, jako to: pivo,
mlevo} gdzie pi i mle Są pierwiistkami słównemi, o zaś końcówką ro-
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000318 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | 284 pjiSrwoskładnlL §91. O tworzeniu się wyrazów pochodnych tak pojedynczych, jak i złożonych, t. j. opatrzonych w ndslowiu ndglosmi, za pomocą pogłosów twardych. Rozwiżane i przeglądane w poprzedzającym § rzeczowniki pierwotne i złożone smarnych nigłosów i końcówek, są i powinny być normą i prawidłem dli uribianii za pomocą pogłosów wyrazów pochodnych, tak pojedynczych, jak i złożonych. A poniewiż, jakeśmy to widzieli w poprzedzającym §, każdy temit rzeczownika pierwotnego, bądź pojedynczego, bądź złożonego z nigłosem, kończyć się koniecznie musi na spółgłoskę, gdyż końcówki rodzajowe a, o, e, żidną miarą nie mogą być uwiżane za składowe części temitu: przeto tćż dli wyrazów pochodnych, tak pojedynczych jak i złożonych, nie może być żidną miarą pogłosem samogłoska, tylko jedynie i koniecznie wyłącznie spółgłoska jedna lub kilka bezpośrednio stykających się s sobą, lub skojarzonych samogłoską spójkową, tak jednakże, ażeby temit koniecznie się kończył na spółgłoskę. Jest wpriwdzie jedna samogłoska, wchodząci w skłid temitów pochodnych, a tą jest samogłoska u; lecz jak pierwiistkowe u słownych temitów pierwotnych, np. ru w ryję za ruję, słu w słynę za słimę musi się koniecznie stopniować w ov, jako to: róo, słów w słowo; tak samo też i u przydane do pierwiistku kończącego się na spółgłoskę, nim .się uzdolni do przybióranii końcówek skłonniko- wych, lub dalszych pogłosów, musi się zestopniować w ova Np. s temitu pochodnego w skazu, zidu, powstają za przydaniem pogłosu h skazóvka, sidó- vka i takim sposobem uribiąją się pochodne temita przymiotników, jako to: ze syru lub sum, gotu, których piórwiistki są: syr, sur, got, temita pochodne: syróv, surów, gotów. W uribianiu zaś temitów pochodnych rzeczownikowych dodaje się wpriwdzie pogłos u, który jednakże dla uribianii temitu skłinianii przechodzi w y, tak jak pierwiistek kry za km przecho-^ dzi w temit kry, w mianowniku ze wsuwką, krey. Tak samo pochodne temita: cerku, bmku, mar Ru, Borągu itd. przejść muszą, aby się uzdolnić do skłinianii, w temita cerky, bmky, morBy, Borągy, s których przez wsuwkę samogłoski e powstają mianowniki żeńskie: cerkey, brukey, marfiey, Borągey itd. Mimy tedy do rozwiżanii w ustroju i budowie rzeczowników pochodnych, tak pojedynczych jak i złożonych, oprócz nigłosu, końcówek rodzajowych i wsuwek, pogłosy i spójki. Przeglądając odnośnie do two- rzenii się wyrazów pochodnych spółgłoski pogłosowe, spostrzegimy, że język nasz nie używi wszystkich spółgłosek pierwotnych, czyli twardych na posługę pogłosów. 1. I tak s pomiędzy wargowych znijdujemy tylko pogłosy: b, v, m, i to zawsze w połączeniu s końcówką rodzajową a, np. od pićrwiistkóW groź, pros, wróg, śed, śej, mimy wyrazy pochodne: groźbo, prośba, wróżba, śediba, gdzie i przed ba jest spójka, śejba, gdzie ; przed ba jest wsuwką, któri nis zarazem przestrzegi, że pogłos b nie łączy się z żi- dnym pierwiistkiem słownym, kończącym się na samogłoskę. Jinaczćj się rzecz mi s pogłosem wargowym powiewnym v, który może się zristać s pierwiistkiem kończącym się na samogłoskę, jako to: pivo, mlevo} gdzie pi i mle Są pierwiistkami słównemi, o zaś końcówką ro- |
