00000385 |
Previous | 385 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
ROZDZIAŁ u. 351
go zakończenii oją lub eją; np. starosłowiańskie nirzędnik! ryboją, dmijeją,.
brzmią w polszczyznie rybą, sipiją, a gdyby nawet polska końcówka nirzędnika ą nie powstała s kontrakcyji starosłowiańskich zakończeń oją, eją,
to i tak polskie zakończenie am, em dli odpadłój samogłoski i musiałoby
się zesataogłoskować w samogłoskę ą9 bynijmnićj zaś w ę. Według powyższego wywodu mimy tedy w polszczyznie dwa zakończenii nirzędnika
liczby pojedynczej em i ą, w których obydwu tkwi znamię tegoż skłonnika
«*. Zakończenie em służy dli rzeczowników męzkich i nijakich, zakończenie zaś ą dli rzeczowników żeńskich. Według tego wywodu uribiąją się
tedy:
1. od temitów męzkich: ojc, koił, tygodn, Bóg, złoyek, pdn, ort, gołąB, ołóy,
głos, rog, rynk itd. nirzędniki liczby pojedyńczój: ojcem, kotłem, tygodnem,
Bogem, rogem, rynkem;
2. od temitów nijakich: pol, okn, ćelęć, bremen, obojg, seśćorg nirzędniki liczby pojedyńczój: polem, oknem, ćelęćem, bremenem, obój gem, seśćorgem;
3. od temitów żeńskich: kśąsk, nadej, żmij, sij, filologij, amnestij, noc, gęś, kapel, kolej, wś, gałą%, Iry, bry, fiorągy, stras, tvdr, vs, wod, roi, prac, statu,
moc, kuzbaj, kądel, nić, śen, bogiy, paą, gospody^ nirzędniki liczby pojedyńczój: kśąską, nadeją, zrpiją, siją, filologiją, amnestiją, nocą, gęśą, kapelą, koleją, vśą, gałę^ą, kryą, bryą, Borągyą, strdsą, twdrą, w są, wodą, rolą, pracą,
statuą, mocą, kuzbają, kądelą, nićą, śe-ąą, bogiyą, panty, gospody ną itd.
Uwdga 1. W starosłowiańskim języku znajdujemy nirzędniki liczby pojedynczej od temitów kończących się na j, jako to: kraj, krajirp, itd. Według tój normy,
a riczej przez naśladowanie skłinianii czeskiego, kończyli niekiedy Zygmuntowscy
pisarze nirzędnik od temitów zmiękczonych zamiist na em, na im, tak w rodzaju
męzkim jak nijakim, na co prof. Sztochel w swojej Gramatyce przyticzi następujące przykłady na str. 79 w rodzaju męzkim: Yyznawdmy to tym listym (Opis
z Żywota Chrystusa). Ye%mij sanklu s korenim (Siennik str. 119.) W rodzaju
zaś nijakim na str. 149 z ndśenim Imanym (Siennik str. 113); bolące mejsca mazać
$elim okładać, tamże str. 122. NeBcąc śę im po tym gęstym odmdyaipm uprikrić
(Groicki w przedmowie do porządku sądów miejskich). Co by ud z yelkim ublise-
nim ubogiB ludi, tamże. Lecz tych staropolskich form nirzędnika liczby pojedyńczój, jako oczywistych czechizmów, używać się dzisiij nie godzi.
Uwdga 2.. Starzy Słowianie znamię nirzędnika liczby pojedynczej nu (m)
łączyli tak w rodzaju męzkim jak i w nijakim po spółgłosce twardej za pośrednictwem spójki o, np. synom*, kotonu, itd.1 W polskim zaś języku mówim i piszem
synem, kołem, s czystym e, które zawdzięcza swoje jistnienie w tym skłonniku jak
i gdzieindziój wpływowi spółgłosek zmiękczonych, na które się kończą liczne temita tak w rodzaju męzkim jak i nijakim, jako to: pol, stonc, kon, kraj, które
uribiąją nirzędnik liczby pojedyńczój w starosłowiańskim poleme, stoncenu, koąerp^,
krdjinu, itd., w polskim zaś polem, słońcem, konem, krajem itd. Ta tedy przeważnie
większi część temitów zmiękczonych, po których przed m, tak w starosłowiańskim
jak i polskim języku, musi być koniecznie spójka e, pociągnęła za sobą przemianę
starosłowiańskiego o w czyste e, i po tematach twardych, jako to: synem, kołem,
płotem, błotem, zamiist form pierwotnych synom, kołom, itd.
Uwdga 3. Aczkolwiek w końcówce żeńskiej nirzędnika liczby pojedynczej a
tkwi już spójka, to jednakże starzy Słowianie tę końcówkę łączyli s tematami
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000385 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | ROZDZIAŁ u. 351 go zakończenii oją lub eją; np. starosłowiańskie nirzędnik! ryboją, dmijeją,. brzmią w polszczyznie rybą, sipiją, a gdyby nawet polska końcówka nirzędnika ą nie powstała s kontrakcyji starosłowiańskich zakończeń oją, eją, to i tak polskie zakończenie am, em dli odpadłój samogłoski i musiałoby się zesataogłoskować w samogłoskę ą9 bynijmnićj zaś w ę. Według powyższego wywodu mimy tedy w polszczyznie dwa zakończenii nirzędnika liczby pojedynczej em i ą, w których obydwu tkwi znamię tegoż skłonnika «*. Zakończenie em służy dli rzeczowników męzkich i nijakich, zakończenie zaś ą dli rzeczowników żeńskich. Według tego wywodu uribiąją się tedy: 1. od temitów męzkich: ojc, koił, tygodn, Bóg, złoyek, pdn, ort, gołąB, ołóy, głos, rog, rynk itd. nirzędniki liczby pojedyńczój: ojcem, kotłem, tygodnem, Bogem, rogem, rynkem; 2. od temitów nijakich: pol, okn, ćelęć, bremen, obojg, seśćorg nirzędniki liczby pojedyńczój: polem, oknem, ćelęćem, bremenem, obój gem, seśćorgem; 3. od temitów żeńskich: kśąsk, nadej, żmij, sij, filologij, amnestij, noc, gęś, kapel, kolej, wś, gałą%, Iry, bry, fiorągy, stras, tvdr, vs, wod, roi, prac, statu, moc, kuzbaj, kądel, nić, śen, bogiy, paą, gospody^ nirzędniki liczby pojedyńczój: kśąską, nadeją, zrpiją, siją, filologiją, amnestiją, nocą, gęśą, kapelą, koleją, vśą, gałę^ą, kryą, bryą, Borągyą, strdsą, twdrą, w są, wodą, rolą, pracą, statuą, mocą, kuzbają, kądelą, nićą, śe-ąą, bogiyą, panty, gospody ną itd. Uwdga 1. W starosłowiańskim języku znajdujemy nirzędniki liczby pojedynczej od temitów kończących się na j, jako to: kraj, krajirp, itd. Według tój normy, a riczej przez naśladowanie skłinianii czeskiego, kończyli niekiedy Zygmuntowscy pisarze nirzędnik od temitów zmiękczonych zamiist na em, na im, tak w rodzaju męzkim jak nijakim, na co prof. Sztochel w swojej Gramatyce przyticzi następujące przykłady na str. 79 w rodzaju męzkim: Yyznawdmy to tym listym (Opis z Żywota Chrystusa). Ye%mij sanklu s korenim (Siennik str. 119.) W rodzaju zaś nijakim na str. 149 z ndśenim Imanym (Siennik str. 113); bolące mejsca mazać $elim okładać, tamże str. 122. NeBcąc śę im po tym gęstym odmdyaipm uprikrić (Groicki w przedmowie do porządku sądów miejskich). Co by ud z yelkim ublise- nim ubogiB ludi, tamże. Lecz tych staropolskich form nirzędnika liczby pojedyńczój, jako oczywistych czechizmów, używać się dzisiij nie godzi. Uwdga 2.. Starzy Słowianie znamię nirzędnika liczby pojedynczej nu (m) łączyli tak w rodzaju męzkim jak i w nijakim po spółgłosce twardej za pośrednictwem spójki o, np. synom*, kotonu, itd.1 W polskim zaś języku mówim i piszem synem, kołem, s czystym e, które zawdzięcza swoje jistnienie w tym skłonniku jak i gdzieindziój wpływowi spółgłosek zmiękczonych, na które się kończą liczne temita tak w rodzaju męzkim jak i nijakim, jako to: pol, stonc, kon, kraj, które uribiąją nirzędnik liczby pojedyńczój w starosłowiańskim poleme, stoncenu, koąerp^, krdjinu, itd., w polskim zaś polem, słońcem, konem, krajem itd. Ta tedy przeważnie większi część temitów zmiękczonych, po których przed m, tak w starosłowiańskim jak i polskim języku, musi być koniecznie spójka e, pociągnęła za sobą przemianę starosłowiańskiego o w czyste e, i po tematach twardych, jako to: synem, kołem, płotem, błotem, zamiist form pierwotnych synom, kołom, itd. Uwdga 3. Aczkolwiek w końcówce żeńskiej nirzędnika liczby pojedynczej a tkwi już spójka, to jednakże starzy Słowianie tę końcówkę łączyli s tematami |
