00000388 |
Previous | 388 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
354 piBrwoskładniA.
4 Litewski język kończy mianownik liczby mnogiej już na i, jako, to:
ponai panoye, ukiei meskanci, a w takim razie końc/.y się biernik jak
w greczyznie 2go skłinianii na us, np. ponus pany, ukius meska^d, w którym to u jak w greckim tkwi spółgłoski nosowi n; już na s, w którym to razie mianownik nie różni się od biernika, jako to: dangus
rieBosa, sunus synoye i syny, swakes śyece, moteres koBety; lecz jeżeli mianownik liczby mnogiój rzeczowników żeńskich kończy się na os, jakoto:
rankos ręce, wtedy biernik kończy się na as, jako to: rankas ręce.
Uwdga. Języki romańskie, które utraciły skłinianie rzeczowników, dochowały
jeszcze znimiona liczby mnogiój s, i, jako to: kśąska nazywi się po francuzku
le liwre, po włosku U libro\ kśoski zaś po francuzku les liwres, po włosku i libri,
co dowodzi, że w liczbie mnogiej ani s, ani i, ani o nie są znamionami skłonniko-
wemi, lecz jedynie i wyłącznie znamionami liczby mnogiej.
B. 1. Przejrziwszy końcówki mianownika i biernika liczby mnogiój 4ch
pokrewnych języków, przystępujemy teriz do końcówek mianownika
liczby mnogiej w języku polskim, których jest w rodzaju męzkim 4:
oye, e, i, y w rodzaju żeńskim 2: y, e, w rodzaju nijakim 1: a, jak
w greczyznie i łacinie. Końcówka oye skłidi się ze wTsuwki ow, w którój włiśnie tkwi znamię osobowości męzkiej, i s końcówki je, któri
się pojiwii w greczyznie jako końcówka mianownika i biernika liczby
podwójnej. Ta końcówka łączy się także s temitami męzkiemi koń-
czącemi się na spółgłoskę zmiękczoną bez wsuwki ow, a wtedy biernik
nie lóżni się niczym od mianownika. Końcówka * łączy się bezpośrednio s temitem i miękczy poprzedzającą spółgłoskę twardą. Te końcówki łączą się w obecnym stinie polszczyzny tylko z rzeczownikami
oznaczającemi osoby płci męzkiój, którym końcówka oye nadaje pewną
powigę i znaczenie, jakiej nie mają końcówki e lub i. Jeżeli mianownik
liczby mnogiej kończy -się na oye s poprzedzającą spółgłoską twardą,
lub na i, wtedy biernik liczby mnogiej kończy się na y; jeżeli zaś
mianownik liczby mnogiej kończy się na oye s poprzedzającą spółgłoską zmiękczoną, wtedy biernik liczby mnogiój kończy się na e powstałe z ę. W tych tedy końcówkach biernika liczby mnogiej y, e,_
tak jak w grecko-litewskim u tkwi-znamię liczby mnogiej n, które jest
zarazem znamieniem rzeczowości czyli bierności. Porównij mianowniki
liczby mnogiój: panoye, opekunoye, króloye, cesaroye, Błopi, rybdci, swdBi,
Nemci, kupci, parobci, gośće, zoł^ere z biernikami liczby mnogiej: pany, ope-
kuny, króle, cesare, Stopy, rybdki, (gdzie ki stoji za ky), swdBy, Nemce, kupce,
porobki, gośće, zotyere. Nie tylko z zakończeniami oye, i, lecz także
z zakończeniem je łączy się w mianowniku liczby mnogiej pojęcie osobowości męzkiej w rzeczownikach dwutemitowych kończących się na
aijin w liczbie pojedynczej, na an w liczbie mnogiej, np. Podolanin,
Hreśćijanin, mianownik liczby mnogiej męzkiej: Podola^e, Hreśćijant,
biernik zaś liczby mnogiej: Podolany, Kreśćijony. Mówim tedy pobożni
Kreśćijane lub pobożne Hreśćijany, jak mówim troskliwi opekuni i troskliwe opekuny. Nasz Mroziński, nie znając rodowodu końcówek skłonnikowych, sądził mylnie, żeśmy powinni mówić Hreśćijarp, Podolani
w rodzaju męzkim, jak mówim hetmani, cygani, opekuni; Mrozińskiemu
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000388 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | 354 piBrwoskładniA. 4 Litewski język kończy mianownik liczby mnogiej już na i, jako, to: ponai panoye, ukiei meskanci, a w takim razie końc/.y się biernik jak w greczyznie 2go skłinianii na us, np. ponus pany, ukius meska^d, w którym to u jak w greckim tkwi spółgłoski nosowi n; już na s, w którym to razie mianownik nie różni się od biernika, jako to: dangus rieBosa, sunus synoye i syny, swakes śyece, moteres koBety; lecz jeżeli mianownik liczby mnogiój rzeczowników żeńskich kończy się na os, jakoto: rankos ręce, wtedy biernik kończy się na as, jako to: rankas ręce. Uwdga. Języki romańskie, które utraciły skłinianie rzeczowników, dochowały jeszcze znimiona liczby mnogiój s, i, jako to: kśąska nazywi się po francuzku le liwre, po włosku U libro\ kśoski zaś po francuzku les liwres, po włosku i libri, co dowodzi, że w liczbie mnogiej ani s, ani i, ani o nie są znamionami skłonniko- wemi, lecz jedynie i wyłącznie znamionami liczby mnogiej. B. 1. Przejrziwszy końcówki mianownika i biernika liczby mnogiój 4ch pokrewnych języków, przystępujemy teriz do końcówek mianownika liczby mnogiej w języku polskim, których jest w rodzaju męzkim 4: oye, e, i, y w rodzaju żeńskim 2: y, e, w rodzaju nijakim 1: a, jak w greczyznie i łacinie. Końcówka oye skłidi się ze wTsuwki ow, w którój włiśnie tkwi znamię osobowości męzkiej, i s końcówki je, któri się pojiwii w greczyznie jako końcówka mianownika i biernika liczby podwójnej. Ta końcówka łączy się także s temitami męzkiemi koń- czącemi się na spółgłoskę zmiękczoną bez wsuwki ow, a wtedy biernik nie lóżni się niczym od mianownika. Końcówka * łączy się bezpośrednio s temitem i miękczy poprzedzającą spółgłoskę twardą. Te końcówki łączą się w obecnym stinie polszczyzny tylko z rzeczownikami oznaczającemi osoby płci męzkiój, którym końcówka oye nadaje pewną powigę i znaczenie, jakiej nie mają końcówki e lub i. Jeżeli mianownik liczby mnogiej kończy -się na oye s poprzedzającą spółgłoską twardą, lub na i, wtedy biernik liczby mnogiej kończy się na y; jeżeli zaś mianownik liczby mnogiej kończy się na oye s poprzedzającą spółgłoską zmiękczoną, wtedy biernik liczby mnogiój kończy się na e powstałe z ę. W tych tedy końcówkach biernika liczby mnogiej y, e,_ tak jak w grecko-litewskim u tkwi-znamię liczby mnogiej n, które jest zarazem znamieniem rzeczowości czyli bierności. Porównij mianowniki liczby mnogiój: panoye, opekunoye, króloye, cesaroye, Błopi, rybdci, swdBi, Nemci, kupci, parobci, gośće, zoł^ere z biernikami liczby mnogiej: pany, ope- kuny, króle, cesare, Stopy, rybdki, (gdzie ki stoji za ky), swdBy, Nemce, kupce, porobki, gośće, zotyere. Nie tylko z zakończeniami oye, i, lecz także z zakończeniem je łączy się w mianowniku liczby mnogiej pojęcie osobowości męzkiej w rzeczownikach dwutemitowych kończących się na aijin w liczbie pojedynczej, na an w liczbie mnogiej, np. Podolanin, Hreśćijanin, mianownik liczby mnogiej męzkiej: Podola^e, Hreśćijant, biernik zaś liczby mnogiej: Podolany, Kreśćijony. Mówim tedy pobożni Kreśćijane lub pobożne Hreśćijany, jak mówim troskliwi opekuni i troskliwe opekuny. Nasz Mroziński, nie znając rodowodu końcówek skłonnikowych, sądził mylnie, żeśmy powinni mówić Hreśćijarp, Podolani w rodzaju męzkim, jak mówim hetmani, cygani, opekuni; Mrozińskiemu |
