00000392 |
Previous | 392 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
358 PIŚRWOSKŁADNlA.
i zarazem żeński, np. pękni Btopci i pęknę Btopci zamiist pęknę Stopce, do którój to
ostatniój formy żeńskiej zapewne już nie przywykniemy. Lecz pomimo tych dwu
wyjątków stosownie do niniejszego paragrafu powinniśmy sobie postawić następujące
prawidło: Jimiona osób płci męzkiej, kończące się w mianowniku liczby pojedyńczój na ec, mogą mieć w mianowniku liczby mnogićj obok formy męzkiej, na oye
lub i, jako to: ojcoye, młodenci, starci, mędrci, wySodci, wędrowci, gond itd., drugą końcówkę żeńską, jako to: ojce, młoderice, starce, mędrce, wySodce, wędrówce, gońce, które
to formy są zarazem biernikami liczby mnogiój. Do tego prawidła stosować się
mogą i powinny jimiona osób płci męzkiój, kończące się w mianowniku liczby pojedyńczój na ca, jako to: dowódca, radco, rajca, kłamco, sprawca, oprdwca, znawca,
których mianowniki liczby mnogiój męzkie są bez zaprzeczenii: dowódci, radd, rajd,
kłamcie sprdwci, oprdwci, zndcci itd., formy zaś żeńskie są dowódcę, radce, rajce,
kłamcę, sprawce, oprawce, znawcę itd.
Jimiona zaś zwierząt i rzeczy nieżywotnych, które, jak wiadomo, w mowie
zwyczajnój w liczbie mnogiój przechodzą do rodzaju żeńskiego, a riczej przybierają formy żeńskie, powinny bezwarunkowo kończyć mianownik liczby mnogiej na e,
jako to: padalec, jagyec, glusec, lóiayec, saipec, palec, walec, groboyec, słupec, kopeć,
krogulec itd. powinny brznń6ć w mianowniku i bierniku liczby mnogiej: padalce,
jagwce, głusce, latawce, samce, palce, walce, grobowce, słupce, kopce, krogulce itd.; chyba
żeby je jaki poeta chciił uosibiać za analogiją wyrażeń: pśi zażarci, yilci dra-
pezrp, ptdskoye leśni itd., wtedy mogłyby się kończyć w mianowniku liczby mnogićj
na i, np. jadowici padalci itd.
Uwdga 3. Jak w liczbie pojedynczej używi dzisiejszi polszczyzna dopełniicza jimion żywotnych w znaczeniu biernika, np. koBdm Boga, zzę króla, kupiłem
kona, złapałem ptaka, zaBiłem koto itd., tak też i w liczbie mnogiój używimy dzisiij w zwyczajnej mowie dopełniicza zamiist formy biernika, lecz tylko u jimion
osób płci męzkiej, a bynijmniej zwierząt, jako to: wzywam bogów poga^skiB, yidałem
królów, pritdzdm Ojców śyętyB Kośćota, wysyłam synów na vojnę, koBdm prijdćót i ne-
prijdciót, nauzdm pogan i sidów itd. Lecz kupiłem kone, deptałem węse, potrułem
szury itd.
Dla tego tćż gramatycy nasi ze względów pedagogicznych we wzorcach
skłaniania rzeczowników męzkich żywotnych nietylko w liczbie pojedyńczój, w którój
ściśle rzecz biorąc, biernik niczym się nie różni od mianownika, ale nawet i w liczbie mnogiój co do rzeczowników osobowych, kładą w bierniku formy dopełniacza, co się dzieje pod względem biernika liczby mnogiój ze szkodą nauki ojczystego
języka. Albowiem formy biernika liczby mnogiej rzeczowników osobowych męzkich
znikają s pamięci młodzieży, jako mnićj używane w potocznój mowie. Młodzieniec
zaś nauczywszy się skłinianii s takiej szkolnej gramatyki, gdy po tym przystąpi
do czytanii wzorowych pisarzy Zygmuntowskich, którzy tak często używali włiśeiwych
form biernika liczby mnogiój, jak jich często używali nasi poeci, uczuje się w przykrym położeniu niezrozumienii od razu wzorowej polszczyzny naszych Skargów,
Wujków, Kochanowskich, Górnickich itd., a nawet dzisiejszych Mickiewiczów i Krasińskich, i poczyta bierniki liczby mnogiój, oznaczające osoby płci męzkiój, za jakieś
niestosowne dla dzisiejszej polszczyzny archaizmy, któremi bynijmniój nie są i być
nie mogą.
Uwdga 4. Jak w liczbie pojedynczej końcówki mianownika, biernika i^wo^
liczą w polszczyznie i językach pokrewnych nie są znamionami skłonuikowemi, tak
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000392 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | 358 PIŚRWOSKŁADNlA. i zarazem żeński, np. pękni Btopci i pęknę Btopci zamiist pęknę Stopce, do którój to ostatniój formy żeńskiej zapewne już nie przywykniemy. Lecz pomimo tych dwu wyjątków stosownie do niniejszego paragrafu powinniśmy sobie postawić następujące prawidło: Jimiona osób płci męzkiej, kończące się w mianowniku liczby pojedyńczój na ec, mogą mieć w mianowniku liczby mnogićj obok formy męzkiej, na oye lub i, jako to: ojcoye, młodenci, starci, mędrci, wySodci, wędrowci, gond itd., drugą końcówkę żeńską, jako to: ojce, młoderice, starce, mędrce, wySodce, wędrówce, gońce, które to formy są zarazem biernikami liczby mnogiój. Do tego prawidła stosować się mogą i powinny jimiona osób płci męzkiój, kończące się w mianowniku liczby pojedyńczój na ca, jako to: dowódca, radco, rajca, kłamco, sprawca, oprdwca, znawca, których mianowniki liczby mnogiój męzkie są bez zaprzeczenii: dowódci, radd, rajd, kłamcie sprdwci, oprdwci, zndcci itd., formy zaś żeńskie są dowódcę, radce, rajce, kłamcę, sprawce, oprawce, znawcę itd. Jimiona zaś zwierząt i rzeczy nieżywotnych, które, jak wiadomo, w mowie zwyczajnój w liczbie mnogiój przechodzą do rodzaju żeńskiego, a riczej przybierają formy żeńskie, powinny bezwarunkowo kończyć mianownik liczby mnogiej na e, jako to: padalec, jagyec, glusec, lóiayec, saipec, palec, walec, groboyec, słupec, kopeć, krogulec itd. powinny brznń6ć w mianowniku i bierniku liczby mnogiej: padalce, jagwce, głusce, latawce, samce, palce, walce, grobowce, słupce, kopce, krogulce itd.; chyba żeby je jaki poeta chciił uosibiać za analogiją wyrażeń: pśi zażarci, yilci dra- pezrp, ptdskoye leśni itd., wtedy mogłyby się kończyć w mianowniku liczby mnogićj na i, np. jadowici padalci itd. Uwdga 3. Jak w liczbie pojedynczej używi dzisiejszi polszczyzna dopełniicza jimion żywotnych w znaczeniu biernika, np. koBdm Boga, zzę króla, kupiłem kona, złapałem ptaka, zaBiłem koto itd., tak też i w liczbie mnogiój używimy dzisiij w zwyczajnej mowie dopełniicza zamiist formy biernika, lecz tylko u jimion osób płci męzkiej, a bynijmniej zwierząt, jako to: wzywam bogów poga^skiB, yidałem królów, pritdzdm Ojców śyętyB Kośćota, wysyłam synów na vojnę, koBdm prijdćót i ne- prijdciót, nauzdm pogan i sidów itd. Lecz kupiłem kone, deptałem węse, potrułem szury itd. Dla tego tćż gramatycy nasi ze względów pedagogicznych we wzorcach skłaniania rzeczowników męzkich żywotnych nietylko w liczbie pojedyńczój, w którój ściśle rzecz biorąc, biernik niczym się nie różni od mianownika, ale nawet i w liczbie mnogiój co do rzeczowników osobowych, kładą w bierniku formy dopełniacza, co się dzieje pod względem biernika liczby mnogiój ze szkodą nauki ojczystego języka. Albowiem formy biernika liczby mnogiej rzeczowników osobowych męzkich znikają s pamięci młodzieży, jako mnićj używane w potocznój mowie. Młodzieniec zaś nauczywszy się skłinianii s takiej szkolnej gramatyki, gdy po tym przystąpi do czytanii wzorowych pisarzy Zygmuntowskich, którzy tak często używali włiśeiwych form biernika liczby mnogiój, jak jich często używali nasi poeci, uczuje się w przykrym położeniu niezrozumienii od razu wzorowej polszczyzny naszych Skargów, Wujków, Kochanowskich, Górnickich itd., a nawet dzisiejszych Mickiewiczów i Krasińskich, i poczyta bierniki liczby mnogiój, oznaczające osoby płci męzkiój, za jakieś niestosowne dla dzisiejszej polszczyzny archaizmy, któremi bynijmniój nie są i być nie mogą. Uwdga 4. Jak w liczbie pojedynczej końcówki mianownika, biernika i^wo^ liczą w polszczyznie i językach pokrewnych nie są znamionami skłonuikowemi, tak |
