00000393 |
Previous | 393 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
ROZDZIAŁ II.
359
samo i w liczbie mnogiej końcówki mianownika, biernika i wołicza 5, a, y, e nie są
znamionami skłpnnikowemi.
§ 116.
Miejscownik liczby mnogiej rzeczowników męzkich, żeńskich i nijakich.
Znamię miejscownika liczby mnogiój nie przeszło ze sanskrytu ani do
greckiego, ani do łacińskiego skłinianii, lecz tylko do języka litewskiego
i do mowy słowiańskiej, a nistępnie i do naszego języka.
1. Znamieniem tym w sanskrycie jest zgłoska su, któri przez wpływ poprzedzających głosek zwykle przemienii się w zgłoskę su, np. manu-
desu w męzaB, aratresu w oradłaB, kawisu w poetaB, gotisu w SodaS, warisu
ve wodaB, bhisu w boja^naB, nodisu w rekaS, bhanusu w słoncaB, dhenusu
w dójkaB, tałusu w podrjeBer^oB, bhusu w %emaB, wadlmsu w koBetaS, gosu we »
wołaB, nausu w okrętoB, woksu w mowaB, widhacasu we wdovaS, rasu w rezaB,
marułsu we yatraB, dagatsu w śyatah itd.
2. Jeżyk litewski przemienił sanskrycką końcówkę su w miejscowniku liczby mnogiej rzeczowników męzkich w se i s, w miejscowniku za,ś liczby mnogiój rzeczowników żeńskich w zgłoskę sa, jako to: ponuse lub
ponus w pandB, ukiuse lub ukius w rpeskanaB, rankosa w rękaS, zwokeso v śye-
caB, ahisa w ozaB, moterisa w koBetaB itd.
3. Język polski w swojim rozwoju, jakkolwiek bezwiednie, postąpił sobie
nader ekonomicznie ze sanskryckim znamieniem su złożonym ze znamienia liczby mnogiej s i znamienia miejscownika u powstałego ze znanej nim już końcówki miejscownika liczby pojedyńczój am; albowiem
wykluczywszy ciłkiem spółgłoskę 5 ze swego skłinianii użył jej wymienionej według priw głosowych mowy jafeckiej na B, (porównij łacińskie sal, sus, super z greckiemi hals sól, hys śyi?ia, hyper nad itd.) na
znamię miejscownika liczby mnogiój, jakim też jest i w starosłowiańskim i jinnych słowiańskich językach.
4. Starosłowiański język w miejscowniku liczby mnogiej rzeczowników
męzkich i nijakich po temicie twardym łączy to znamię S za pośrednictwem spójki e miękczącej poprzedzającą spółgłoskę twardą, s temitem zaś miękkim za pośrednictwem spójki i, jako to: syr^Ba, delefo,
BoniSs, krajiSs, poliBs itd. W miejscowniku zaś rzeczowników kończących
się w mianowniku na a i ip za pośrednictwem spójki a, nakoniec
w miejscowniku rzeczowników jinaczój w mianowniku liczby pojedyńczój zakończonych, za pośrednictwem spójki je, jako to: rybaSe, gospo-
dynaBs, wolaBs, dmijaSs, kosieSs, kaipeiiefu, jinieĄeBu, zreBęfafw itd.
5. Dzisiejszi polszczyzna uprościła sobie skłinianie miejscownika rzeczowników męzkich, żeńskich i nijakich, łącząc to znamię B s temitem
bez różnicy za pośrednictwem spójki a, jako to: synaB, dełaB, ko?iaS,
krajaS, polali, rybak, gospodynaS, uolaB, zmijah, kośćaB, kame^aS, jirponoB,,
greBętaS itd.
Uwdga 1. W starój polszczyznie służyła za spójkę samogłoska e, za którą,
jak dzisiaj pisino e; prócz tego używano także spójki o za przykładem Słowików.
W Postilli kś. Wujka z r. 1573 znajdujemy jeszcze formy miejscownika na o/*,
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000393 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | ROZDZIAŁ II. 359 samo i w liczbie mnogiej końcówki mianownika, biernika i wołicza 5, a, y, e nie są znamionami skłpnnikowemi. § 116. Miejscownik liczby mnogiej rzeczowników męzkich, żeńskich i nijakich. Znamię miejscownika liczby mnogiój nie przeszło ze sanskrytu ani do greckiego, ani do łacińskiego skłinianii, lecz tylko do języka litewskiego i do mowy słowiańskiej, a nistępnie i do naszego języka. 1. Znamieniem tym w sanskrycie jest zgłoska su, któri przez wpływ poprzedzających głosek zwykle przemienii się w zgłoskę su, np. manu- desu w męzaB, aratresu w oradłaB, kawisu w poetaB, gotisu w SodaS, warisu ve wodaB, bhisu w boja^naB, nodisu w rekaS, bhanusu w słoncaB, dhenusu w dójkaB, tałusu w podrjeBer^oB, bhusu w %emaB, wadlmsu w koBetaS, gosu we » wołaB, nausu w okrętoB, woksu w mowaB, widhacasu we wdovaS, rasu w rezaB, marułsu we yatraB, dagatsu w śyatah itd. 2. Jeżyk litewski przemienił sanskrycką końcówkę su w miejscowniku liczby mnogiej rzeczowników męzkich w se i s, w miejscowniku za,ś liczby mnogiój rzeczowników żeńskich w zgłoskę sa, jako to: ponuse lub ponus w pandB, ukiuse lub ukius w rpeskanaB, rankosa w rękaS, zwokeso v śye- caB, ahisa w ozaB, moterisa w koBetaB itd. 3. Język polski w swojim rozwoju, jakkolwiek bezwiednie, postąpił sobie nader ekonomicznie ze sanskryckim znamieniem su złożonym ze znamienia liczby mnogiej s i znamienia miejscownika u powstałego ze znanej nim już końcówki miejscownika liczby pojedyńczój am; albowiem wykluczywszy ciłkiem spółgłoskę 5 ze swego skłinianii użył jej wymienionej według priw głosowych mowy jafeckiej na B, (porównij łacińskie sal, sus, super z greckiemi hals sól, hys śyi?ia, hyper nad itd.) na znamię miejscownika liczby mnogiój, jakim też jest i w starosłowiańskim i jinnych słowiańskich językach. 4. Starosłowiański język w miejscowniku liczby mnogiej rzeczowników męzkich i nijakich po temicie twardym łączy to znamię S za pośrednictwem spójki e miękczącej poprzedzającą spółgłoskę twardą, s temitem zaś miękkim za pośrednictwem spójki i, jako to: syr^Ba, delefo, BoniSs, krajiSs, poliBs itd. W miejscowniku zaś rzeczowników kończących się w mianowniku na a i ip za pośrednictwem spójki a, nakoniec w miejscowniku rzeczowników jinaczój w mianowniku liczby pojedyńczój zakończonych, za pośrednictwem spójki je, jako to: rybaSe, gospo- dynaBs, wolaBs, dmijaSs, kosieSs, kaipeiiefu, jinieĄeBu, zreBęfafw itd. 5. Dzisiejszi polszczyzna uprościła sobie skłinianie miejscownika rzeczowników męzkich, żeńskich i nijakich, łącząc to znamię B s temitem bez różnicy za pośrednictwem spójki a, jako to: synaB, dełaB, ko?iaS, krajaS, polali, rybak, gospodynaS, uolaB, zmijah, kośćaB, kame^aS, jirponoB,, greBętaS itd. Uwdga 1. W starój polszczyznie służyła za spójkę samogłoska e, za którą, jak dzisiaj pisino e; prócz tego używano także spójki o za przykładem Słowików. W Postilli kś. Wujka z r. 1573 znajdujemy jeszcze formy miejscownika na o/*, |
