00000443 |
Previous | 443 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
ROZDZIAŁ 1IL 409
Mimy tedy dopełniicz na rodzij męzki, i nijaki starosłowiański
jego, togo, w polskim jego, tego, gdzie - również e w tego winno swoje
jistnienie wpływowi formy jego. Zamiist jego używi dzisiejszi polszczyzna samego zakończenii go, tak w znaczeniu dopełniicza, jak i męzkiego biernika ji, którego, jeszcze często używali Zygmuntowscy pisarze. Greczyzna ze sanskryckiej formy dopełniicza tasja, po wyrzuceniu spółgłoski s, urobiła według swych priw głosowych formę jońską
toio, s którój po wyrzuceniu samogłoski * i skontrahowaniu dwu krótkich oo w u, urobiła formę dopełniicza tu (zoo). Łacina ze sanskryckiej końcówki sja, przez przeniesienie spółgłoski s na koniec i przez
zwykłą wymianę sanskryckiego krótkiego a przed s w u, pozyskała
dli zajimkowego skłinianii końcówkę dopełniicza jus, ius, np. ejus (jego), illius (onego) itd. Co się zaś tyczy litewskich dopełniiczów męzkich jo, to, tych forma nie zostaje w żidnym związku ze sanskrycką
końcówką sja, ani z naszym go, ani z greckim oio, ani z łacińskim
jus, ius, albowiem powstała s pierwotnej formy jas^ przez przemianę
końcowego as w o (porównaj dopełniicz pono za ponas).
Dopełniicz żeński w sanskrycie jest ja-sj-as, ta-sj-as^ gdzie przed
końcówką as jest również wsuwka sj. W litewskim nie ma wsuwki
sj w formach dopełniicza jos, tos, gdzie długie o odpowiadi sanskryckiemu długiemu a. Starosłowiańskie formy dopełniicza jeję, toję, s których urobiły się polskie j%, Uj, przez odsuwkę końcówki skłonnikowój
ę, urobiły się ciłkiem prawidłowo podług normy form rzeczownikowych dopełniicza drpiję, wolę itd. I takim sposobem nie różnią się po-
wiórzchowiiie polskie dopełniicze jej, Uj od celowników jej} Uj.
e) Celownik w sanskrycie jest na rodzij męzki i nijaki ja-sm-ai, ta-sm-ai,
gdzie po wsuwce sm jest końcówka skłonnikowi ai. W litewskim
jamui, (skrócone jam) jest zakończenie «* według normy, celownika
ponui od ponas (pdn). To samo rozumieć nileży o formach tamui, tam.
W starosłowiańskim jemu, tomu, w polskim jemu, temu, stoji po wsuwce
m końcówka u, któri z rodu swego jest znamieniem miejscownika
(porównij formy rzeczownikowe celownika panu, psu, bratu, delu, słovu,
polu itd.). Zamiist jemu używi także język polski przez zesuwkę zgłoski je samego zakończenii mu.
Celownik w rodzaju żeńskim brzmi w sanskrycie ja-sj-ai, ta-sj-ai,
gdzie zamiist wsuwki męzko-nijakiej sm jest wsuwka sj; ai jest końcówką. W litewskim brzmi joje, tai, w starosłowiańskim jej, toj zamiist
jeji, toji według normy celowników dmiji, vyji. Ze starosłowiańskiego
jej, toj powstały polskie formy jf& Uj, które powierzchownie niczym się
nie różnią od form miejscownika i dopełniicza.
f) Nirzędnik brzmi w sanskrycie w rodzaju męzkim i nijakim jena, tena,
w litewskim zaś jurni, jum, ju, w starosłowiańskim jim*, tem*, w polskim
nim, tym. Jakkolwiek sanskryckie nirzędniki jena, tena różnią się co
do końcówki od starosłowiańskiego w &w to jednakże godną jest
podziwienii zgoda tych dwu języków co do spójki pośredniczącej po-
między temitami i, t i końcówkami skłonnikowemi, i nie tylko w tym
skłonniku, ale i we wszystkich jinnych liczby mnogićj. Gdziekolwiek
bowiem w skłinianiu tych zajimków w sanskrycie tak po i, jak i po
* jest spójka *, tam w starosłowiańskim po i jest spójka t, po * zaś
27
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000443 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | ROZDZIAŁ 1IL 409 Mimy tedy dopełniicz na rodzij męzki, i nijaki starosłowiański jego, togo, w polskim jego, tego, gdzie - również e w tego winno swoje jistnienie wpływowi formy jego. Zamiist jego używi dzisiejszi polszczyzna samego zakończenii go, tak w znaczeniu dopełniicza, jak i męzkiego biernika ji, którego, jeszcze często używali Zygmuntowscy pisarze. Greczyzna ze sanskryckiej formy dopełniicza tasja, po wyrzuceniu spółgłoski s, urobiła według swych priw głosowych formę jońską toio, s którój po wyrzuceniu samogłoski * i skontrahowaniu dwu krótkich oo w u, urobiła formę dopełniicza tu (zoo). Łacina ze sanskryckiej końcówki sja, przez przeniesienie spółgłoski s na koniec i przez zwykłą wymianę sanskryckiego krótkiego a przed s w u, pozyskała dli zajimkowego skłinianii końcówkę dopełniicza jus, ius, np. ejus (jego), illius (onego) itd. Co się zaś tyczy litewskich dopełniiczów męzkich jo, to, tych forma nie zostaje w żidnym związku ze sanskrycką końcówką sja, ani z naszym go, ani z greckim oio, ani z łacińskim jus, ius, albowiem powstała s pierwotnej formy jas^ przez przemianę końcowego as w o (porównaj dopełniicz pono za ponas). Dopełniicz żeński w sanskrycie jest ja-sj-as, ta-sj-as^ gdzie przed końcówką as jest również wsuwka sj. W litewskim nie ma wsuwki sj w formach dopełniicza jos, tos, gdzie długie o odpowiadi sanskryckiemu długiemu a. Starosłowiańskie formy dopełniicza jeję, toję, s których urobiły się polskie j%, Uj, przez odsuwkę końcówki skłonnikowój ę, urobiły się ciłkiem prawidłowo podług normy form rzeczownikowych dopełniicza drpiję, wolę itd. I takim sposobem nie różnią się po- wiórzchowiiie polskie dopełniicze jej, Uj od celowników jej} Uj. e) Celownik w sanskrycie jest na rodzij męzki i nijaki ja-sm-ai, ta-sm-ai, gdzie po wsuwce sm jest końcówka skłonnikowi ai. W litewskim jamui, (skrócone jam) jest zakończenie «* według normy, celownika ponui od ponas (pdn). To samo rozumieć nileży o formach tamui, tam. W starosłowiańskim jemu, tomu, w polskim jemu, temu, stoji po wsuwce m końcówka u, któri z rodu swego jest znamieniem miejscownika (porównij formy rzeczownikowe celownika panu, psu, bratu, delu, słovu, polu itd.). Zamiist jemu używi także język polski przez zesuwkę zgłoski je samego zakończenii mu. Celownik w rodzaju żeńskim brzmi w sanskrycie ja-sj-ai, ta-sj-ai, gdzie zamiist wsuwki męzko-nijakiej sm jest wsuwka sj; ai jest końcówką. W litewskim brzmi joje, tai, w starosłowiańskim jej, toj zamiist jeji, toji według normy celowników dmiji, vyji. Ze starosłowiańskiego jej, toj powstały polskie formy jf& Uj, które powierzchownie niczym się nie różnią od form miejscownika i dopełniicza. f) Nirzędnik brzmi w sanskrycie w rodzaju męzkim i nijakim jena, tena, w litewskim zaś jurni, jum, ju, w starosłowiańskim jim*, tem*, w polskim nim, tym. Jakkolwiek sanskryckie nirzędniki jena, tena różnią się co do końcówki od starosłowiańskiego w &w to jednakże godną jest podziwienii zgoda tych dwu języków co do spójki pośredniczącej po- między temitami i, t i końcówkami skłonnikowemi, i nie tylko w tym skłonniku, ale i we wszystkich jinnych liczby mnogićj. Gdziekolwiek bowiem w skłinianiu tych zajimków w sanskrycie tak po i, jak i po * jest spójka *, tam w starosłowiańskim po i jest spójka t, po * zaś 27 |
