00000483 |
Previous | 483 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
rozdziAł iv... 449
dług.analogiji pętndśće. Według normy tych liczebników okróślnych
urobił się nareszcie liczebnik nieokrÓślny złożony: kilkandśće. Godnym
tu jest podziwienii instynkt gramatyczny pisarzów Zygmuntowskich,
którzy, pisząc jedendśće, dwandśće, kilkandśće za jeden nad śće, to jest nad
deśęće, pochylali samogłoskę a w przyjimku na7 które to pochylanie jest
tu ciłkiem uzasadnione tak wyrzutnią spółgłoski d s przyjimka nad
jako tóż zesuwką i wysuwką głosek s formy deśęće, s którój powstało
nasze fóe.
20—90. W sanskrycie i pokrewnych językach skłid liczebników od 20
do 90 zasidzi się na tym, że jednostki oznaczają mnożniki, liczba zaś
dziesięć mnożną, któri, to mnożni jak w pokrewnych językach taki
w sanskrycie podlegi rozmajitym przemianom i skróceniom, jakieśmy
już widzieli w liczebnikach polskich od litu do 19tu włącznie, jako
to: vinśati za dvinśati, a to za dwindaśati zamiist dwindaśanti (20), trinśati
(30), zatwarinśat (40), panzośot (50), sasti (60), gdzie S formy śati (10) została tylko sama końcówka ti. Tak samo w saptati (70), ośiti (80), na-
wati (90). Podobnie w greczyznie eikosi, po dorycku eikati (20), gdzie
kati odpowiadi dosłownie sanskryckiemu sati, w łacinie viginti za dwi-
ginti (20), triginta (30) itd.
Lecz litewski język ze słowiańskim nie uległ w tych liczebnikach
takowemu skażeniu; i tak widzim w litewskim: dwidesimti (20), tride-
simt (30), keturisdesimt (40), penkisdesimt (50) itd. W starosłowiańskim
dwądeśęń (20) lub dye deśęfi, trideśęti (30), zetyrijedeśęfó (40), gdyż W starosłowiańskim jak w polskim liczebniki dya, tri, zetyrije mają formę
i znaczenie przymiotników, a zatym mają przy sobie de&ęfi w mianowniku żeńskim deśęfi, lecz p$6 aż do deyęU są rzeczownikami, dli tego
mają przy sobie dziesiątki w dopełniiczu liczby mnogiej deśęta, jakoto:
pęta deśęta (50), seśfo deśęta (60). W polskim zaś języku- dwadeśća za duo
deśęća, deśća jest mianownikiem liczby podwójnej, który przybrił zakończenie a pod niciskiem analogiji dva. W liczebnikach zaś trideśći, ztyr-
deśći starosłowiański forma mianownika liczby mnogiej deśęfo, po polsku
deśęći, skróciła się przez wysuwkę samogłoski ę w Mci (porównij mianownik liczby mnogiój kości, yeśći od kość, yeść itd). W formach zaś
pęć deśąt, seść deśąt, śedem deśąt, ośem deśąt, deyęć deśąt, deśąt jest dopełniiczem liczby mnogiej od deśęć (porównij łokeć ze staropolskim dopełniiczem liczby mnogiej toket), gdyż pęć, seśc itd. są rzeczownikami. W potocznej mowie zwykle wyrzucimy tu pogłos c, jako to:
pędeśąt, seśdeśąt, deyędeśąt itd.
lGp.Ten liczebnik, jakkolwiek w dziwny sposób, jednakże jednozgodnie tak
w gąnskrycie jak i w pokrewnych językach urobił się z liczebnika
oznaczającego, deśęć przez zesuwkę początkowej głoski da z daśan, de
z dekami z decem w sanskrycie za pomocą pogłosu nijakiego tam, greckiego ton, łacińskiego tuni, starosłowiańskiego i polskiego to, jako to:
śatam za daśantam, greckie katon za dekaton, łacińskie centum za decentum.
Profesor Schleicher uwóia w greckim hekaton zgłoskę he jako
oznąpzającą jedno za hen. Na takowe zapatrywanie się naprowidzi
w, sam,ój rzeczy sanskryckie ekaśatam, to jest dosłownie jedno-sto obok
śafypi9jtot^
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000483 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | rozdziAł iv... 449 dług.analogiji pętndśće. Według normy tych liczebników okróślnych urobił się nareszcie liczebnik nieokrÓślny złożony: kilkandśće. Godnym tu jest podziwienii instynkt gramatyczny pisarzów Zygmuntowskich, którzy, pisząc jedendśće, dwandśće, kilkandśće za jeden nad śće, to jest nad deśęće, pochylali samogłoskę a w przyjimku na7 które to pochylanie jest tu ciłkiem uzasadnione tak wyrzutnią spółgłoski d s przyjimka nad jako tóż zesuwką i wysuwką głosek s formy deśęće, s którój powstało nasze fóe. 20—90. W sanskrycie i pokrewnych językach skłid liczebników od 20 do 90 zasidzi się na tym, że jednostki oznaczają mnożniki, liczba zaś dziesięć mnożną, któri, to mnożni jak w pokrewnych językach taki w sanskrycie podlegi rozmajitym przemianom i skróceniom, jakieśmy już widzieli w liczebnikach polskich od litu do 19tu włącznie, jako to: vinśati za dvinśati, a to za dwindaśati zamiist dwindaśanti (20), trinśati (30), zatwarinśat (40), panzośot (50), sasti (60), gdzie S formy śati (10) została tylko sama końcówka ti. Tak samo w saptati (70), ośiti (80), na- wati (90). Podobnie w greczyznie eikosi, po dorycku eikati (20), gdzie kati odpowiadi dosłownie sanskryckiemu sati, w łacinie viginti za dwi- ginti (20), triginta (30) itd. Lecz litewski język ze słowiańskim nie uległ w tych liczebnikach takowemu skażeniu; i tak widzim w litewskim: dwidesimti (20), tride- simt (30), keturisdesimt (40), penkisdesimt (50) itd. W starosłowiańskim dwądeśęń (20) lub dye deśęfi, trideśęti (30), zetyrijedeśęfó (40), gdyż W starosłowiańskim jak w polskim liczebniki dya, tri, zetyrije mają formę i znaczenie przymiotników, a zatym mają przy sobie de&ęfi w mianowniku żeńskim deśęfi, lecz p$6 aż do deyęU są rzeczownikami, dli tego mają przy sobie dziesiątki w dopełniiczu liczby mnogiej deśęta, jakoto: pęta deśęta (50), seśfo deśęta (60). W polskim zaś języku- dwadeśća za duo deśęća, deśća jest mianownikiem liczby podwójnej, który przybrił zakończenie a pod niciskiem analogiji dva. W liczebnikach zaś trideśći, ztyr- deśći starosłowiański forma mianownika liczby mnogiej deśęfo, po polsku deśęći, skróciła się przez wysuwkę samogłoski ę w Mci (porównij mianownik liczby mnogiój kości, yeśći od kość, yeść itd). W formach zaś pęć deśąt, seść deśąt, śedem deśąt, ośem deśąt, deyęć deśąt, deśąt jest dopełniiczem liczby mnogiej od deśęć (porównij łokeć ze staropolskim dopełniiczem liczby mnogiej toket), gdyż pęć, seśc itd. są rzeczownikami. W potocznej mowie zwykle wyrzucimy tu pogłos c, jako to: pędeśąt, seśdeśąt, deyędeśąt itd. lGp.Ten liczebnik, jakkolwiek w dziwny sposób, jednakże jednozgodnie tak w gąnskrycie jak i w pokrewnych językach urobił się z liczebnika oznaczającego, deśęć przez zesuwkę początkowej głoski da z daśan, de z dekami z decem w sanskrycie za pomocą pogłosu nijakiego tam, greckiego ton, łacińskiego tuni, starosłowiańskiego i polskiego to, jako to: śatam za daśantam, greckie katon za dekaton, łacińskie centum za decentum. Profesor Schleicher uwóia w greckim hekaton zgłoskę he jako oznąpzającą jedno za hen. Na takowe zapatrywanie się naprowidzi w, sam,ój rzeczy sanskryckie ekaśatam, to jest dosłownie jedno-sto obok śafypi9jtot^ |
