00000508 |
Previous | 508 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
474 PlERWOSKŁADNlA.
a) Ostatnie spółgłoski zębowe d, t, gardłowe g, k i podniebienne t miękczą
się w d, c; g, z w z; d przemienii się w d; fi, s, ś przemieniają] "się
w zębowe s. Tu uwiżać nileży, ażeby ostatnie spółgłoski pićrwo-
tnika miękcząc się przemieniały się słabe w, syczące słabe, mocne zaś
w syczące mocne stosownie do prawa głosowego. Po tych przemia-
niach ostatniój spółgłoski pierwotnika w syczące zębowe z, s, odrzuci
się nisuwoe s s pogłosu sk, wszędzie zaś gdziejindziój pozostaje cały
pogłos sk, przed którym płynne t, n miękczą się w l, % wszelkie zaś
jinne spółgłoski nie przemieniające się w skutek zmiękczenii w spółgłoskę syczącą pozostiwii się bez zmiękczenii, a w szczególności spółgłoski wargowe b, p, w, m.
b) Rim pierwotnika twardnieją w r, m przed sk.
c) Jeżeli zaś ostatnią spółgłoską pierwotnika jest * lub s, wtedy równie
jak po z i s, powstałych przez upodobnienie, spółgłoska nisuwni s pogłosu sk wyrzucić się musi.
d) Jeżeli pićrwotnik jest jednozgłoskowy i nie kończy się na s, s, g,
wtedy wsuwi się po nim przed pogłosem sk wsuwka ow (ob. § 15,
Uw. 3).
Te są główne prawidła uzasadnione już w Głosowni przy nauce
miękczenii spółgłosek przed pogłosami. Jeżeli tych prawideł nie zachowamy, to też nigdy nie pozbędziem się owej nie przynoszącej żidnej chluby językowi naszemu gmatwaniny w pisowni przymiotników
urobionych za pośrednictwem pogłosu skt Prawidła te wyjaśnią się
uwiżnemu czytelnikowi zwróceniem uwigi na następujące przykłady
przymiotników, do których dodajemy w tym celu jich piórwotniki.
Do a) Sąśedki od sąśad, ludki od lud, grodki od gród, gromadki od gromada, zmu-
dki od Żmud, śyecki od śyat, studencki od student, uniwersytecki od uniwersytet,
bracki od brat, dalmacki od Dalmata, inflancki od Inflanty, koryncłci od Korynt, pijacki od pijak, prorocki od prorok, prostacki od prostak, łajdacki od
łajdak, tułacki od tułdz, penocki od pendz, włoski od Ytofi, wołoski od Votofi,
reski od Cefi, ruski od Ruś, podlaski od Podleśe, olkuski od Olkus, tovariski
od towaris, śyitezki od Syiteg, papezki od papez, bożki od Bóg, petersburzki od
Petersburg, Hamburzki od Hamburg, magdeburzki od Magdeburg, malborzfci od
Malborg; te i tym podobne przymiotniki, których pierwotnik mi r
przed y, używając dzisiejszego popriwnego Seklucyjanowego abecadła,
musim pisać nieorganicznie przez s, lecz skoro będziemy używali popriwnego abecadła kś. Stanisława Zaborowskiego z r. 1518, w którym rz wyriżi się jednolitą głoską, wtedy i powyższe przymiotniki
będziemy mogli pisać tak organicznie, jak są napisane, gdyż wtedy r
przed z zachowi swoje twarde brzmienie, jak je zachowuje w marznąć,
obrperzty, dalój prazki od Praga, kopenhazki od Kopenhaga.
Od Zamość, yeś, masto zamiist zomośćski, yeśski, meśćski mimy przymiotniki zamojski, yejski, mejski, w których się ś dli miłodźwięku wymieniło na i, którą to wymianę syczących spółgłosek na ; znijdujemy
już wT sanskrycie.
Dalój śelski od śoło, tribunalski od tribundt, bestijalski z łacińskiego be-
stialis, anelski od anól, apostolski od apostoł, wolski od wół, pański od pdn,
z&nski od sona, młyński od młyn, pogański od pogan, fireśćijanski od Breśćijan,
muzułmański od muzułman, łons/H od toni, maćerinsM od maćerin, zabamki
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000508 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | 474 PlERWOSKŁADNlA. a) Ostatnie spółgłoski zębowe d, t, gardłowe g, k i podniebienne t miękczą się w d, c; g, z w z; d przemienii się w d; fi, s, ś przemieniają] "się w zębowe s. Tu uwiżać nileży, ażeby ostatnie spółgłoski pićrwo- tnika miękcząc się przemieniały się słabe w, syczące słabe, mocne zaś w syczące mocne stosownie do prawa głosowego. Po tych przemia- niach ostatniój spółgłoski pierwotnika w syczące zębowe z, s, odrzuci się nisuwoe s s pogłosu sk, wszędzie zaś gdziejindziój pozostaje cały pogłos sk, przed którym płynne t, n miękczą się w l, % wszelkie zaś jinne spółgłoski nie przemieniające się w skutek zmiękczenii w spółgłoskę syczącą pozostiwii się bez zmiękczenii, a w szczególności spółgłoski wargowe b, p, w, m. b) Rim pierwotnika twardnieją w r, m przed sk. c) Jeżeli zaś ostatnią spółgłoską pierwotnika jest * lub s, wtedy równie jak po z i s, powstałych przez upodobnienie, spółgłoska nisuwni s pogłosu sk wyrzucić się musi. d) Jeżeli pićrwotnik jest jednozgłoskowy i nie kończy się na s, s, g, wtedy wsuwi się po nim przed pogłosem sk wsuwka ow (ob. § 15, Uw. 3). Te są główne prawidła uzasadnione już w Głosowni przy nauce miękczenii spółgłosek przed pogłosami. Jeżeli tych prawideł nie zachowamy, to też nigdy nie pozbędziem się owej nie przynoszącej żidnej chluby językowi naszemu gmatwaniny w pisowni przymiotników urobionych za pośrednictwem pogłosu skt Prawidła te wyjaśnią się uwiżnemu czytelnikowi zwróceniem uwigi na następujące przykłady przymiotników, do których dodajemy w tym celu jich piórwotniki. Do a) Sąśedki od sąśad, ludki od lud, grodki od gród, gromadki od gromada, zmu- dki od Żmud, śyecki od śyat, studencki od student, uniwersytecki od uniwersytet, bracki od brat, dalmacki od Dalmata, inflancki od Inflanty, koryncłci od Korynt, pijacki od pijak, prorocki od prorok, prostacki od prostak, łajdacki od łajdak, tułacki od tułdz, penocki od pendz, włoski od Ytofi, wołoski od Votofi, reski od Cefi, ruski od Ruś, podlaski od Podleśe, olkuski od Olkus, tovariski od towaris, śyitezki od Syiteg, papezki od papez, bożki od Bóg, petersburzki od Petersburg, Hamburzki od Hamburg, magdeburzki od Magdeburg, malborzfci od Malborg; te i tym podobne przymiotniki, których pierwotnik mi r przed y, używając dzisiejszego popriwnego Seklucyjanowego abecadła, musim pisać nieorganicznie przez s, lecz skoro będziemy używali popriwnego abecadła kś. Stanisława Zaborowskiego z r. 1518, w którym rz wyriżi się jednolitą głoską, wtedy i powyższe przymiotniki będziemy mogli pisać tak organicznie, jak są napisane, gdyż wtedy r przed z zachowi swoje twarde brzmienie, jak je zachowuje w marznąć, obrperzty, dalój prazki od Praga, kopenhazki od Kopenhaga. Od Zamość, yeś, masto zamiist zomośćski, yeśski, meśćski mimy przymiotniki zamojski, yejski, mejski, w których się ś dli miłodźwięku wymieniło na i, którą to wymianę syczących spółgłosek na ; znijdujemy już wT sanskrycie. Dalój śelski od śoło, tribunalski od tribundt, bestijalski z łacińskiego be- stialis, anelski od anól, apostolski od apostoł, wolski od wół, pański od pdn, z&nski od sona, młyński od młyn, pogański od pogan, fireśćijanski od Breśćijan, muzułmański od muzułman, łons/H od toni, maćerinsM od maćerin, zabamki |
