00000529 |
Previous | 529 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
ROZDZIAŁ vi. 495
będą, oznaczi czas przyszły. Ten sanskrycki pierwiastek dhd odpowiadi naszemu
de, od którego mimy słowo nieosobiste deje śę, rzeczownik dęło, a nistępnie słowo
dałam. Na powyższy wywód rodowodu pogłosu d zgodzić się możem. Lecz jeżeli
uczony ten mąż usiłuje zidentyfikować spajanie słowa będę, będes ze spijaniem
słowa deję, dejes, deje, to nam się to wydaje gwałtownym nakręcaniem i zupełnie jałowym; bo jakkolwiek obadwa te słowa spajają się s tą samą spójka je, to jednakże zaprzeczyć się nie da, że słowa będę jest tematem będ, słowa zaś deje jest tematem de. Jakkolwiek więc pogłos d może być szczątkiem sanskryckiego pićrwiistku dhd, to stąd jednak nie wypływa, żeby i spajanie słowa deję wchodzić musiało w skłid spajania słów będę lub jidę, którą to ostatnią formę Bopp trafnie
zestawia z gocką formą czasu przeszłego iddja, co znaczy posedłem zamiast
idjo itd.
2. Pogłosem n uribiąją się w polskim języku od pierwiistków słowa pochodne trojakie:
a) Wyżój rzeczone słowa jednotliwe, dokonane, o których już była mowa
w § 172 pod nrem 4ym.
b) Słowa poczynające niedokonane od pierwiistków po większej części
jimionowycłi, jako to: od blady, blednę, stygnę za stydnę od stud w studę
przez wymianę d na g. Dalej marznę od mróz przez przemianę i przesuwkę ro
na ar, yędnę, tonę za topnę od topić, z wyrzutnią pierwiastkowego p, ginę od pierwiastku gub w guBę, gdzie samogłoska *' stoji za y, a pierwiastkowe b wypadło;
słynę ocl pierwiastku sły za stu (porówmaj starosłowiańskie stufi), gręznę od gręzy,
żółknę ocl żółty przez wymianę t na k; moknę od pierwiistku mok w mokry.
c) Nareszcie słowa czynne lub oznaczające ruch, wszystkie niedokonane,
jako to: od ćąg ćągnę, Beg fiegnę, płynę ocl pły, którego częstotliwe jest pływam, mknę od pierwiistku mk, którego dokonane są: pomknę, zamknę, wymknę,
primknę, premknę, odemknę itd.
Pogłos n jest' szczątkiem sanskryckiego pogłosu nu, dli tego wszystkie
słowTa pochodne, uribiające się w czasie teraźniejszym lub przyszłym dokonanym za pomocą pogłosu n, uribiąją formy bezosobowe, o których będzie
niżój, zapomocą pogłosu »?, odpowiedniego sanskryckiemu nu, jako to: minąć, rpihąt} minęła, rpinęło, pęknąć, pęknął, płynąć, płynął, sunąć, sunął, żółknąć,
żółknął, marznąć, marznął, słynąć, słynął itd. Tu pierwotne nę dli zakrywających spółgłosek ć, t, przemienić się musiało w ną.
Uwdga. Temat pićrwotnika kończący się na dwie spółgłoski, s których ostatnii jest k lub t, odrzuci takowe przed pogłosem n, jako to: ćisk, cisnę za ćisknę,
od rost, rosnę za rostnę, od pisk pisnę, od wrask wrasnę, od dept depnę itd. Od pićrwiistku rez urabia się mę za reznę, od bród słowo poczynające brnę za brdnę.
3. Pogłosem j uribiąją się w polskim i starosłowiańskim języku słowa
czynne, z nader małemi wyjątkami słów nijakich, jako to: tkyę, brnie,
które po większej części używają się nieosobiście, jako to: tkyi, brmi, Iskni
itd., które to drobne wyjątki nie mogą nis wstrzymać od uznanii pogłosu
i za znamię czynności, zwłiszcza że i w sanskrycie pogłos j jest znamieniem słów czynnych, które gramatycy nazywają verba causativa, s tą jednakże różnicą, że sanskryt łączy znamię j s pierwiistkiem lub pierwotnikiem za pomocą krótkiego a, nasz zaś język łączy to znamię j bezpośrednio, jak i jinne pogłosy s pierwiistkiem lub pierwotnikiem bez wyjątku
kończącym się zawsze na spółgłoskę.
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000529 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | ROZDZIAŁ vi. 495 będą, oznaczi czas przyszły. Ten sanskrycki pierwiastek dhd odpowiadi naszemu de, od którego mimy słowo nieosobiste deje śę, rzeczownik dęło, a nistępnie słowo dałam. Na powyższy wywód rodowodu pogłosu d zgodzić się możem. Lecz jeżeli uczony ten mąż usiłuje zidentyfikować spajanie słowa będę, będes ze spijaniem słowa deję, dejes, deje, to nam się to wydaje gwałtownym nakręcaniem i zupełnie jałowym; bo jakkolwiek obadwa te słowa spajają się s tą samą spójka je, to jednakże zaprzeczyć się nie da, że słowa będę jest tematem będ, słowa zaś deje jest tematem de. Jakkolwiek więc pogłos d może być szczątkiem sanskryckiego pićrwiistku dhd, to stąd jednak nie wypływa, żeby i spajanie słowa deję wchodzić musiało w skłid spajania słów będę lub jidę, którą to ostatnią formę Bopp trafnie zestawia z gocką formą czasu przeszłego iddja, co znaczy posedłem zamiast idjo itd. 2. Pogłosem n uribiąją się w polskim języku od pierwiistków słowa pochodne trojakie: a) Wyżój rzeczone słowa jednotliwe, dokonane, o których już była mowa w § 172 pod nrem 4ym. b) Słowa poczynające niedokonane od pierwiistków po większej części jimionowycłi, jako to: od blady, blednę, stygnę za stydnę od stud w studę przez wymianę d na g. Dalej marznę od mróz przez przemianę i przesuwkę ro na ar, yędnę, tonę za topnę od topić, z wyrzutnią pierwiastkowego p, ginę od pierwiastku gub w guBę, gdzie samogłoska *' stoji za y, a pierwiastkowe b wypadło; słynę ocl pierwiastku sły za stu (porówmaj starosłowiańskie stufi), gręznę od gręzy, żółknę ocl żółty przez wymianę t na k; moknę od pierwiistku mok w mokry. c) Nareszcie słowa czynne lub oznaczające ruch, wszystkie niedokonane, jako to: od ćąg ćągnę, Beg fiegnę, płynę ocl pły, którego częstotliwe jest pływam, mknę od pierwiistku mk, którego dokonane są: pomknę, zamknę, wymknę, primknę, premknę, odemknę itd. Pogłos n jest' szczątkiem sanskryckiego pogłosu nu, dli tego wszystkie słowTa pochodne, uribiające się w czasie teraźniejszym lub przyszłym dokonanym za pomocą pogłosu n, uribiąją formy bezosobowe, o których będzie niżój, zapomocą pogłosu »?, odpowiedniego sanskryckiemu nu, jako to: minąć, rpihąt} minęła, rpinęło, pęknąć, pęknął, płynąć, płynął, sunąć, sunął, żółknąć, żółknął, marznąć, marznął, słynąć, słynął itd. Tu pierwotne nę dli zakrywających spółgłosek ć, t, przemienić się musiało w ną. Uwdga. Temat pićrwotnika kończący się na dwie spółgłoski, s których ostatnii jest k lub t, odrzuci takowe przed pogłosem n, jako to: ćisk, cisnę za ćisknę, od rost, rosnę za rostnę, od pisk pisnę, od wrask wrasnę, od dept depnę itd. Od pićrwiistku rez urabia się mę za reznę, od bród słowo poczynające brnę za brdnę. 3. Pogłosem j uribiąją się w polskim i starosłowiańskim języku słowa czynne, z nader małemi wyjątkami słów nijakich, jako to: tkyę, brnie, które po większej części używają się nieosobiście, jako to: tkyi, brmi, Iskni itd., które to drobne wyjątki nie mogą nis wstrzymać od uznanii pogłosu i za znamię czynności, zwłiszcza że i w sanskrycie pogłos j jest znamieniem słów czynnych, które gramatycy nazywają verba causativa, s tą jednakże różnicą, że sanskryt łączy znamię j s pierwiistkiem lub pierwotnikiem za pomocą krótkiego a, nasz zaś język łączy to znamię j bezpośrednio, jak i jinne pogłosy s pierwiistkiem lub pierwotnikiem bez wyjątku kończącym się zawsze na spółgłoskę. |
