00000541 |
Previous | 541 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
ROZDZIAŁ VI. 507
vyprdzndm, ubdztydm, i uwiżim formę częstotliwą iipritomndm Za dobitniejszą
od formy itpritdmydm, w której starosłowiański miejscownik toms zajimka
ten jest, zdaje się; już dosyć przejistoczony. Do tych dodijmy jeszcze niedokonane słowa formy częstotliwój: zaostrdm, zakonzdm i niedokonane równdm
od ostry, ko^ec, róvny. Jednakże już są uświęcone zwyczajem formy częstotliwe: vzmdcndm, umaczam od przymiotnika mocny, zapewne wskutek analogiji pomdgdm, wymdgdm od pomogę, vymogę, bo jakkolwiek rzeczownik moc jest
urobiony od pierwotnika mokt (porównij niemieckie macht), to jednakże pierwiastkiem jego jest mog. Drugi wyjątek stanowi słowo latom od lot, od którego jest niedokonane lecę, lecz ten pierwiistek lot jest, jak wszystkie pierwiistki jimionowe, zarazem słownym i nie jest wzmocniony żidnym pogłosem, jakiemi są piórwotniki jimionowe: rozn, prozn, ubóztw, pritomn, ostr, konc,
rovn. Zygmuntowscy pisarze nie tylko samogłoskę o, ale także pochylali a
jasne pierwotnika w formach częstotliwych, pisali bowiem nardddm śę jednakowo tak od słowa radę śę, jak od Słowa rodę śę, prebdddm, tak od prebodę,
jak i od badam itd. Mnie się jednakże zdaje, że w takim razie pochylanie
a jasnego jest zbytecznym, gdyż a jasne, jako cięższe od o, może jeszcze
zrównowiżyć ciężkość pochylonego d zakończenii dm; przeto radziłbym pisać Z d pochylonym nardddm śę od narodę śę, prebdddm od prebodę, lecz z a jasnym naradom śę od naradę śę, prebaddm od badam itd.
Zygmuntowscy pisarze pochylali także początkową zgłoskę pa słów
pojedynczych, jako to: pdddm1 pasę, pdsdm itd., chcąc przez to czytelnika
ostrzedz, że ta zgłoska pd nie jest przyjimkiem, jakim jest w wyrazach, np.
pamętać, pamęć, parobek, padół itd., który pisali z a jasnym.
Wszelkie jinne samogłoski pićrwotnika, z wyjątkiem o, nie ulegają
w formach częstotliwych żidnej przemianie, jako to: stregę, prestregdm, wędę,
y,vęddm, mącę, zamącdm, strigę, rozstrigdm, rucę, rucdm, rusę, rusdm itd. Lecz od
jim uribii się forma częstotliwą od pierwiistku jad jodom, ze sjaddm przez
wymianę j na n mimy słowo siadam; od śądę, gdzie n jest wsuwką, śaddm od Sad.
Od formy częstotliwój śaddm uribiimy jeszcze drugą formę częstotliwą preśady-
vdm, wyśadywdm lub preśaduję, wyśaduję itd. Słowo bezspójkowe yem uribii formy
częstotliwe od pierwiastku yed, dzisiij s przemianą e na a, jako to: poyaddm,
spoyaddm śę itd. Lecz Zygmuntowscy pisarze pisali poyeddm, spoyeddm śę. Słowo
dokonane będę uribii formę częstotliwą od pićrwiistku by, bywam.
Słowa niedokonane pierwotne, nie będące częstotliwemi, nie przemieniają
przed dm samogłoski o pićrwotnika w d pochylone, mówiemy bowiem: koBdm, vołdm, zdołam, równam od równy itd.
3. Spółgłoska zmiękczoni przed zakończeniem ę lój osoby liczby pojedynczej *6łów dokonanych lub niedokonanych pozostaje i w formach
częstotliwych przed zakończeniem dm, jeżeli spójka * służy także do spijanii końcówek bezosobowych t, ć, jako to: trudę, trudis, trudit, trudić, od którego forma częstotliwi jest utruddm, gdzie d stojące przed ę pierwotnika
pozostało przed dm, i słusznie, gdyż spółgłoska zmiękczoni d zawióri w sobie spółgłoskę i będącą znamieniem czynności, a tak słowo trudę, jak i utruddm jest słowem czynnym przechodnim. To samo się rozumić o następujących słowach: tracę od trat, utrącam, puszę od pust, puszdm, prosę od pros, za-
prdsdm, troozę od trwoga, zabrudzam, yęzę od yęz, uyęzdm, zvęz§ od wąz, zvęzdm,
susę, susis od sufi, osusdm, dusę, duśis, zadusdm nie od duli, lecz od sanskryckiego
dus (porównij greckie dys i nasze dur w dureń i durę, odurdm), krozę od krok} vy-
33*
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000541 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | ROZDZIAŁ VI. 507 vyprdzndm, ubdztydm, i uwiżim formę częstotliwą iipritomndm Za dobitniejszą od formy itpritdmydm, w której starosłowiański miejscownik toms zajimka ten jest, zdaje się; już dosyć przejistoczony. Do tych dodijmy jeszcze niedokonane słowa formy częstotliwój: zaostrdm, zakonzdm i niedokonane równdm od ostry, ko^ec, róvny. Jednakże już są uświęcone zwyczajem formy częstotliwe: vzmdcndm, umaczam od przymiotnika mocny, zapewne wskutek analogiji pomdgdm, wymdgdm od pomogę, vymogę, bo jakkolwiek rzeczownik moc jest urobiony od pierwotnika mokt (porównij niemieckie macht), to jednakże pierwiastkiem jego jest mog. Drugi wyjątek stanowi słowo latom od lot, od którego jest niedokonane lecę, lecz ten pierwiistek lot jest, jak wszystkie pierwiistki jimionowe, zarazem słownym i nie jest wzmocniony żidnym pogłosem, jakiemi są piórwotniki jimionowe: rozn, prozn, ubóztw, pritomn, ostr, konc, rovn. Zygmuntowscy pisarze nie tylko samogłoskę o, ale także pochylali a jasne pierwotnika w formach częstotliwych, pisali bowiem nardddm śę jednakowo tak od słowa radę śę, jak od Słowa rodę śę, prebdddm, tak od prebodę, jak i od badam itd. Mnie się jednakże zdaje, że w takim razie pochylanie a jasnego jest zbytecznym, gdyż a jasne, jako cięższe od o, może jeszcze zrównowiżyć ciężkość pochylonego d zakończenii dm; przeto radziłbym pisać Z d pochylonym nardddm śę od narodę śę, prebdddm od prebodę, lecz z a jasnym naradom śę od naradę śę, prebaddm od badam itd. Zygmuntowscy pisarze pochylali także początkową zgłoskę pa słów pojedynczych, jako to: pdddm1 pasę, pdsdm itd., chcąc przez to czytelnika ostrzedz, że ta zgłoska pd nie jest przyjimkiem, jakim jest w wyrazach, np. pamętać, pamęć, parobek, padół itd., który pisali z a jasnym. Wszelkie jinne samogłoski pićrwotnika, z wyjątkiem o, nie ulegają w formach częstotliwych żidnej przemianie, jako to: stregę, prestregdm, wędę, y,vęddm, mącę, zamącdm, strigę, rozstrigdm, rucę, rucdm, rusę, rusdm itd. Lecz od jim uribii się forma częstotliwą od pierwiistku jad jodom, ze sjaddm przez wymianę j na n mimy słowo siadam; od śądę, gdzie n jest wsuwką, śaddm od Sad. Od formy częstotliwój śaddm uribiimy jeszcze drugą formę częstotliwą preśady- vdm, wyśadywdm lub preśaduję, wyśaduję itd. Słowo bezspójkowe yem uribii formy częstotliwe od pierwiastku yed, dzisiij s przemianą e na a, jako to: poyaddm, spoyaddm śę itd. Lecz Zygmuntowscy pisarze pisali poyeddm, spoyeddm śę. Słowo dokonane będę uribii formę częstotliwą od pićrwiistku by, bywam. Słowa niedokonane pierwotne, nie będące częstotliwemi, nie przemieniają przed dm samogłoski o pićrwotnika w d pochylone, mówiemy bowiem: koBdm, vołdm, zdołam, równam od równy itd. 3. Spółgłoska zmiękczoni przed zakończeniem ę lój osoby liczby pojedynczej *6łów dokonanych lub niedokonanych pozostaje i w formach częstotliwych przed zakończeniem dm, jeżeli spójka * służy także do spijanii końcówek bezosobowych t, ć, jako to: trudę, trudis, trudit, trudić, od którego forma częstotliwi jest utruddm, gdzie d stojące przed ę pierwotnika pozostało przed dm, i słusznie, gdyż spółgłoska zmiękczoni d zawióri w sobie spółgłoskę i będącą znamieniem czynności, a tak słowo trudę, jak i utruddm jest słowem czynnym przechodnim. To samo się rozumić o następujących słowach: tracę od trat, utrącam, puszę od pust, puszdm, prosę od pros, za- prdsdm, troozę od trwoga, zabrudzam, yęzę od yęz, uyęzdm, zvęz§ od wąz, zvęzdm, susę, susis od sufi, osusdm, dusę, duśis, zadusdm nie od duli, lecz od sanskryckiego dus (porównij greckie dys i nasze dur w dureń i durę, odurdm), krozę od krok} vy- 33* |
