00000557 |
Previous | 557 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
rozdziAł vi. 523
szego języka formę żeńską ci, jakiemi są wyżej przytoczone neficąci, śpąci
itd. i dało powód do odsuwki (apocope) końcówki rodzaju żeńskiego i s tego
jimiesłowu.
Forma ta na qc} z rodu swego rodzaju żeńskiego, służy w składni
jimiesłowowćj na wszystkie rodzaje i liczby. Jednakże tłumacz tak zwanego Psałterza Małgorzaty używi jeszcze niekiedy starosłowiańskiej formy
męzkiej, np. w Psalmie 2im, wierszu 6ym: „praedicans praeceptum ejus,"
przełożył: „przepowiadaję kaźń jego." Wujek zaś już formą żeńską: „opowiadając przykizanie jego." Jimiesłów ten na ąc uribii nasz język wyłącznie od słów niedokonanych i częstotliwych, a nigdy od słów dokonanych;
dli tego byłoby błędem uribiać od słów dokonanych: w/piję, zrofię, ddm,
rusę, rucę, wrócę, strelę, kupę (nabędę prez kupno), skozę, trafę, zwyćęzę, zyskam, stąpę,
stayę, uderę, śądę, ten jimiesłów: wypijać, zrofiąc, dadąc, rusąc itd. zamiast vymja-
jąc, rofiąc, dając, rusojąc itd.; z wyjątkiem jednakże słowa dokonanego będę, od
którego w znaczeniu starosłowiańskiego sy, sąsii, uribiimy jimiesłów czasu
teriźniejszego będąc, będąci, po łacinie ens, greckie on, starosłowiański zaś
jimiesłów bądy, bądąsii oznaczi nasze majacz być, łacińskie futurus, greckie
esomenos.
Uwdga 1. Jakkolwiek w sanskrycie, greczyznie, łacinie, litewskim i starosłowiańskim w mianowniku rodzaju męzkiego jimiesłów ten traci pogłos i, np. sanskryckie tudan, greckie iyptón, łacińskie amans, litewskie dirbąs (wymiwiij dirbas),
to jednakże w dalszych skłonnikach pogłos ten wraca na swe miejsce, jak tego
dowodzą bierniki: tudantam, typtonto, amantem, litewskie dirbanti. To samo się
dzieje i ze starosłowiańskiemi jimiesłowami piety, fiwalę, które w bierniku liczby
pojedyńczój mają pletąsie, Pwalęsh s tą różnicą, że tu t miękczy się w st, w litewskim zaś języku miękczy się t w c, w jinnych skłonnikach z wyjątkiem przytoczonego biernika dirbanti, jako to: dopełniicz dirbancio, celownik dirbanciam, nirzędnik dirbanciu, miejscownik dirbanciome itd., które to miękczenie, jak zwykle,
zaniedbują ŻmudzinL
Uwdga 2. Starzy gramatycy łacińscy zaliczają jimiesłowy (participia) do
tak zwanych części mowy (partes orationis), co, z dzisiejszego stanowiska umiejętności językowój rzecz biorąc, nie zgidzi się s priwda. Jeżeli bowiem jimiesłowy
będące z rodu swego przymiotnikami słównemi uzniwać się godzi za osobną część
mowy, to czemuż i nie rzeczowniki słowne, jakiemi są bez wątpienii tak zwane
tryby'bezokoliczne? a przecież w greczyznie jak jimiesłowy, tak tryby bezokoliczne
uribiąją się od każdego temitu czasów głównych.
§ 181.
Końcówka vsi jimiesłowu zaprzeszłego.
Jak końcówka nt jimiesłowu czasu teriźniejszego zostaje w etymologicznym związku s końcówką ** tegoż jimiesłowu w sanskrycie, greczyznie,
łacinie i litewskim języku, tak nasza końcówka vsi zostaje w etymologicznym związku s końcówką jimiesłowów reduplikowanych w sanskrycie
i greczyznie i s końcówką jimiesłowu czasu przeszłego w litewskim języku.
Końcówką, tą, jest:
84*
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000557 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | rozdziAł vi. 523 szego języka formę żeńską ci, jakiemi są wyżej przytoczone neficąci, śpąci itd. i dało powód do odsuwki (apocope) końcówki rodzaju żeńskiego i s tego jimiesłowu. Forma ta na qc} z rodu swego rodzaju żeńskiego, służy w składni jimiesłowowćj na wszystkie rodzaje i liczby. Jednakże tłumacz tak zwanego Psałterza Małgorzaty używi jeszcze niekiedy starosłowiańskiej formy męzkiej, np. w Psalmie 2im, wierszu 6ym: „praedicans praeceptum ejus," przełożył: „przepowiadaję kaźń jego." Wujek zaś już formą żeńską: „opowiadając przykizanie jego." Jimiesłów ten na ąc uribii nasz język wyłącznie od słów niedokonanych i częstotliwych, a nigdy od słów dokonanych; dli tego byłoby błędem uribiać od słów dokonanych: w/piję, zrofię, ddm, rusę, rucę, wrócę, strelę, kupę (nabędę prez kupno), skozę, trafę, zwyćęzę, zyskam, stąpę, stayę, uderę, śądę, ten jimiesłów: wypijać, zrofiąc, dadąc, rusąc itd. zamiast vymja- jąc, rofiąc, dając, rusojąc itd.; z wyjątkiem jednakże słowa dokonanego będę, od którego w znaczeniu starosłowiańskiego sy, sąsii, uribiimy jimiesłów czasu teriźniejszego będąc, będąci, po łacinie ens, greckie on, starosłowiański zaś jimiesłów bądy, bądąsii oznaczi nasze majacz być, łacińskie futurus, greckie esomenos. Uwdga 1. Jakkolwiek w sanskrycie, greczyznie, łacinie, litewskim i starosłowiańskim w mianowniku rodzaju męzkiego jimiesłów ten traci pogłos i, np. sanskryckie tudan, greckie iyptón, łacińskie amans, litewskie dirbąs (wymiwiij dirbas), to jednakże w dalszych skłonnikach pogłos ten wraca na swe miejsce, jak tego dowodzą bierniki: tudantam, typtonto, amantem, litewskie dirbanti. To samo się dzieje i ze starosłowiańskiemi jimiesłowami piety, fiwalę, które w bierniku liczby pojedyńczój mają pletąsie, Pwalęsh s tą różnicą, że tu t miękczy się w st, w litewskim zaś języku miękczy się t w c, w jinnych skłonnikach z wyjątkiem przytoczonego biernika dirbanti, jako to: dopełniicz dirbancio, celownik dirbanciam, nirzędnik dirbanciu, miejscownik dirbanciome itd., które to miękczenie, jak zwykle, zaniedbują ŻmudzinL Uwdga 2. Starzy gramatycy łacińscy zaliczają jimiesłowy (participia) do tak zwanych części mowy (partes orationis), co, z dzisiejszego stanowiska umiejętności językowój rzecz biorąc, nie zgidzi się s priwda. Jeżeli bowiem jimiesłowy będące z rodu swego przymiotnikami słównemi uzniwać się godzi za osobną część mowy, to czemuż i nie rzeczowniki słowne, jakiemi są bez wątpienii tak zwane tryby'bezokoliczne? a przecież w greczyznie jak jimiesłowy, tak tryby bezokoliczne uribiąją się od każdego temitu czasów głównych. § 181. Końcówka vsi jimiesłowu zaprzeszłego. Jak końcówka nt jimiesłowu czasu teriźniejszego zostaje w etymologicznym związku s końcówką ** tegoż jimiesłowu w sanskrycie, greczyznie, łacinie i litewskim języku, tak nasza końcówka vsi zostaje w etymologicznym związku s końcówką jimiesłowów reduplikowanych w sanskrycie i greczyznie i s końcówką jimiesłowu czasu przeszłego w litewskim języku. Końcówką, tą, jest: 84* |
