00000565 |
Previous | 565 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
ROZDZIAŁ VI.
531
płynęła, płynęło, płynęli, płynęły, gdzie widzim, że że nie ą, ną są ostatniemi
zgłoskami temitu, lecz ę, nę, które prawem pochylanii w rodzaju męzkim
liczby pojedynczej przed zakrywającym l przemienić się musiały w ą, ną.
Według tego samego prawa głosowego samogłoski a, a przed l i o przed dł,
tł, st, zł, gł pochylają się w tym jimiesłowie w d, A, 6. jako to: baddt, badała,
yiddł, yidała, bódł, bodło, gn^ótł, gyotła, ypsl, rpsła, yózl, yozła. mógł, mogła, lecz
mókł, mokta itd. Od urpem, śmem, umai, urpała, umalo, umeli, umaty, śrpkł, sypała,
śrpało, śmeli, śrpały, lecz od śrpeję śę, śnidt Sj, śipdło śę, ś)pdło śę, śmdli śę, śrpdły
^, gdyż tu « jest pochylone jako powstałe s kontrakcyji, albowiem formy
śrpdi śę śrpdli itd. powstały s form pełnych s-mejdł śę, śmejoli śę, a zaś kontrahowane nie przechodzi w c pomiędzy dwiema spółgłoskami zmiękczonemi.
Tak samo IM, Uli, śdł, śdli, ydł, ydli itd.
Forma nijaki liczby mnogiej na a zaginęła w dzisiejszej polszczyznie,
jakkolwiek jistnieje w starosłowiańskim i czeskim. Znijdujemy ją także
dosyć często w przekładzie Świętosława Wiślickiego Statutu, w Psałterzu
Małgorzaty i w jinnych pomnikach przedzygmuntowskiej polszczyzny.
2. Nakoniec jimiesłów przeszły przybieri nie tylko końcówki rodzajowe,
ale także na wTzór form przymiotnikowych pojimek j, ja, je i skłinii
się zajimkowo, co mi miejsce z jimiesłowem byt, s którego uribiimy formy
pojimkowe na rodzij męzki były, na rodzij żeński była, na rodzij nijaki byłe;
w liczbie mnogićj używimy tylko w niektórych skłonnikach formy pojim-
kowej dli uniknienii dwuznaczności, np. yidałem bylyfi królóv itd., chociiżby
możni mówić byli króloye, to jest mężowie, którzy byli niegdyś królami.
Oprócz tego używa język nasz tego jimiesłowu s pojimkiem od słów nijakich zwłiszcza poczynających, dokonanych, dla tego zawsze te jimiesłowy
pojimkowe są opatrzone przyjimkiem, np. omdlały złoyek, omdlała kofieta, omdlałe dśćę, omdlali zotnere, omdlałe koBety, omdlałyB kofiśt, deći itd. Lecz co jinnego
znaczy omdlał złoyek, omdlała kofieta s końcowym o jasnym, a co jinnego wyżćj
s końcowym d pochylonym, omdlało dećę, omdleli zotyere, omdlały koBety itd. To
samo się rozumie o jinnych jimiesłowach pojimkowych, jako to: sśinaly, skamenały,
zgłupaty, zdumaty, skostrpiły, zżółkły, zbladły', wysliły, zgniły, zubożały itd., które
wszystkie skłiniają się jak jinne przymiotniki, np. dobry, dobro, dobre, jako to:
dojraty, dojrałd, dojrałe, dojrali, dojrale, dojratego, dojrałij, dojrałemu, dojrałyfi itd.,
u których a przed zakończeniem li nie nileży przemieniać w e i nie zapominać w mianowniku żeńskim liczby pojedynczej kreski nad końcowym d
pochylonym.
Lecz oprócz jimiesłowów przeszłych od słów poczynających, dokonanych, nie godzi się w naszym języku używać s pojimkiem jimiesłowów przeszłych od słów czynnych lub oznaczających poruszenie z miejsca na miejsce, z wyjątkiem jimiesłowów pojimkowych: presły, presłd, preste, prisły, pri-
słd, prisłe, zasły, zostd, zasle itd., jakkolwiek jimiesłowy priaedł, presedł nie są
urobione od słów nijakich poczynających, jednakże od słów dokonanych.
Nadto używają się także w języku naszym pojimkowo jimiesłowy Begły, stoły
i może jeszcze kilka jinnych, które ciłkiem przybrały znaczenie przymiotników.
Do tego rzędu nileżą także formy jimiesłowowe od słów pojedynczych
nijakich z jednozgłoskowym temitem kończącym się na a, jako to: od trwdm,,
dbdm, trwały, dbały itd.
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000565 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | ROZDZIAŁ VI. 531 płynęła, płynęło, płynęli, płynęły, gdzie widzim, że że nie ą, ną są ostatniemi zgłoskami temitu, lecz ę, nę, które prawem pochylanii w rodzaju męzkim liczby pojedynczej przed zakrywającym l przemienić się musiały w ą, ną. Według tego samego prawa głosowego samogłoski a, a przed l i o przed dł, tł, st, zł, gł pochylają się w tym jimiesłowie w d, A, 6. jako to: baddt, badała, yiddł, yidała, bódł, bodło, gn^ótł, gyotła, ypsl, rpsła, yózl, yozła. mógł, mogła, lecz mókł, mokta itd. Od urpem, śmem, umai, urpała, umalo, umeli, umaty, śrpkł, sypała, śrpało, śmeli, śrpały, lecz od śrpeję śę, śnidt Sj, śipdło śę, ś)pdło śę, śmdli śę, śrpdły ^, gdyż tu « jest pochylone jako powstałe s kontrakcyji, albowiem formy śrpdi śę śrpdli itd. powstały s form pełnych s-mejdł śę, śmejoli śę, a zaś kontrahowane nie przechodzi w c pomiędzy dwiema spółgłoskami zmiękczonemi. Tak samo IM, Uli, śdł, śdli, ydł, ydli itd. Forma nijaki liczby mnogiej na a zaginęła w dzisiejszej polszczyznie, jakkolwiek jistnieje w starosłowiańskim i czeskim. Znijdujemy ją także dosyć często w przekładzie Świętosława Wiślickiego Statutu, w Psałterzu Małgorzaty i w jinnych pomnikach przedzygmuntowskiej polszczyzny. 2. Nakoniec jimiesłów przeszły przybieri nie tylko końcówki rodzajowe, ale także na wTzór form przymiotnikowych pojimek j, ja, je i skłinii się zajimkowo, co mi miejsce z jimiesłowem byt, s którego uribiimy formy pojimkowe na rodzij męzki były, na rodzij żeński była, na rodzij nijaki byłe; w liczbie mnogićj używimy tylko w niektórych skłonnikach formy pojim- kowej dli uniknienii dwuznaczności, np. yidałem bylyfi królóv itd., chociiżby możni mówić byli króloye, to jest mężowie, którzy byli niegdyś królami. Oprócz tego używa język nasz tego jimiesłowu s pojimkiem od słów nijakich zwłiszcza poczynających, dokonanych, dla tego zawsze te jimiesłowy pojimkowe są opatrzone przyjimkiem, np. omdlały złoyek, omdlała kofieta, omdlałe dśćę, omdlali zotnere, omdlałe koBety, omdlałyB kofiśt, deći itd. Lecz co jinnego znaczy omdlał złoyek, omdlała kofieta s końcowym o jasnym, a co jinnego wyżćj s końcowym d pochylonym, omdlało dećę, omdleli zotyere, omdlały koBety itd. To samo się rozumie o jinnych jimiesłowach pojimkowych, jako to: sśinaly, skamenały, zgłupaty, zdumaty, skostrpiły, zżółkły, zbladły', wysliły, zgniły, zubożały itd., które wszystkie skłiniają się jak jinne przymiotniki, np. dobry, dobro, dobre, jako to: dojraty, dojrałd, dojrałe, dojrali, dojrale, dojratego, dojrałij, dojrałemu, dojrałyfi itd., u których a przed zakończeniem li nie nileży przemieniać w e i nie zapominać w mianowniku żeńskim liczby pojedynczej kreski nad końcowym d pochylonym. Lecz oprócz jimiesłowów przeszłych od słów poczynających, dokonanych, nie godzi się w naszym języku używać s pojimkiem jimiesłowów przeszłych od słów czynnych lub oznaczających poruszenie z miejsca na miejsce, z wyjątkiem jimiesłowów pojimkowych: presły, presłd, preste, prisły, pri- słd, prisłe, zasły, zostd, zasle itd., jakkolwiek jimiesłowy priaedł, presedł nie są urobione od słów nijakich poczynających, jednakże od słów dokonanych. Nadto używają się także w języku naszym pojimkowo jimiesłowy Begły, stoły i może jeszcze kilka jinnych, które ciłkiem przybrały znaczenie przymiotników. Do tego rzędu nileżą także formy jimiesłowowe od słów pojedynczych nijakich z jednozgłoskowym temitem kończącym się na a, jako to: od trwdm,, dbdm, trwały, dbały itd. |
