00000589 |
Previous | 589 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
ROZDZIAŁ VI. 555
§ 193.
0 urabianiu trybu życzącego i warunkowego w polskim języku.
Słowiański mowa ograniczyła się dli samego trybu rozkazującego na
używaniu znamion i, j, (których sanskryt używi do wyriżanii trybu mogącego (potentialis), greczyzna zaś samogłoski i do wyriżanii życzącego
i łączącego) dli tego jest znagloną omiwiać czyli składać tryb życzący jako
tćż i warunkowy z jimiesłowu i słowa posiłkowego Być. Lecz poniewiż do
tegO Celu formy Czasu teraźniejszego: jeśrp, jeśi, jest, jeśmy, jeśće, są za jesą,
jak już wiadomo, skrócone w naszym języku w m, ś, śmy, śće, nie wystarczały; przeto dodino jeszcze do jimiesłowu przeszłego formy czasu przeszłego nieokreślonego, czyli tak zwanego z grecka Aoristu, który w starosłowiańskim języku spiji się jak następuje:
Liczba pojedyńczi.
1 osoba: byfii (fui bytem), 2 osoba bysts (byłeś), bysU (byt).
Liczba podwójni.
1 osoba byfioye (byliśwa), 2 osoba bysta (byliśta), 3 osoba bysta (byliśta)*
Liczba mnogi.
1 osoba byfioms (byliśmy)) 2 osoba byśfe (byliśće), 3 osoba bysę (byli)
gdzie widzim, że znamię aoristu ^ powstałe ze znamienia sanskryckiego i greckiego aoristu $> znowu się przemienii przed końcówkami ta, fe, w s, ś, a przed
jotowanym ę przemienić się musiało w *.
Jeszcze u pisarzów Zygmuntowskich znajdujemy w lej osobie wszystkich trzech liczb formy tego aoristu: byfi, byfiwa, byfimy; lecz dzisiejszi polszczyzna porzuciła już od diwna te starosłowiańskie formy, i zatrzymiwszy
sdm temit by, łączy go w celu spijanii s formami skróconemi m, ś, śmy,
iće w osobie Ićj i 2gćj, zachowując by dla osoby 3cićj obu liczb. W skutek czego dzisiejszi polszczyna spiji ten aorist w liczbie pojedynczej by-m,
by-ś, by w liczbie mnogićj by-smy, by-śće> by i te formy służą w dzisiejszej
polszczyznie do omiwianii czyli składanii trybu życzącego i warunkowego
z jimiesłowem przeszłym, do którego dli wyrażenii czasów przeszłych dodaje się jeszcze jimiesłów przeszły słowa posiłkowego byt
Poniewiż aorist by łączy się nie tylko z jimiesłowem przeszłym w jeden wyriz, np. kofidłbym, kofidłbyś, kofidtby itd., ale nawet ze wszystkiemi
spójnikami, z wyjątkiem spójnika i, jako to: aby, zęby, jizby, gdyby itd.; przeto
gramatycy nasi uznali aorist by za spójnik. I w samej rzeczy, nasze by
odpowiadi często greckiej partikule an, towarzyszącej zwykle greckiemu trybowi życzącemu. Nadto aorist by, jak słowo posiłkowe m, ś, śmy, śće, łączyć się może w naszój pisowni nietylko ze spójnikami, lecz także z jakimkol-
Wiekbądź jinnym wyrazem, np. Bógby ćę ukdrdl zamiist Bóg ukarałby ćę itd.
L Jakkolwiekbądź, tym aoristem w połączeniu z jimiesłowem przeszłym
spijać się mającego słowa zastępujemy niedostatek jednolitych form dli
trybu życzącego, którego wzorzec tu podajemy.
36*
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000589 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | ROZDZIAŁ VI. 555 § 193. 0 urabianiu trybu życzącego i warunkowego w polskim języku. Słowiański mowa ograniczyła się dli samego trybu rozkazującego na używaniu znamion i, j, (których sanskryt używi do wyriżanii trybu mogącego (potentialis), greczyzna zaś samogłoski i do wyriżanii życzącego i łączącego) dli tego jest znagloną omiwiać czyli składać tryb życzący jako tćż i warunkowy z jimiesłowu i słowa posiłkowego Być. Lecz poniewiż do tegO Celu formy Czasu teraźniejszego: jeśrp, jeśi, jest, jeśmy, jeśće, są za jesą, jak już wiadomo, skrócone w naszym języku w m, ś, śmy, śće, nie wystarczały; przeto dodino jeszcze do jimiesłowu przeszłego formy czasu przeszłego nieokreślonego, czyli tak zwanego z grecka Aoristu, który w starosłowiańskim języku spiji się jak następuje: Liczba pojedyńczi. 1 osoba: byfii (fui bytem), 2 osoba bysts (byłeś), bysU (byt). Liczba podwójni. 1 osoba byfioye (byliśwa), 2 osoba bysta (byliśta), 3 osoba bysta (byliśta)* Liczba mnogi. 1 osoba byfioms (byliśmy)) 2 osoba byśfe (byliśće), 3 osoba bysę (byli) gdzie widzim, że znamię aoristu ^ powstałe ze znamienia sanskryckiego i greckiego aoristu $> znowu się przemienii przed końcówkami ta, fe, w s, ś, a przed jotowanym ę przemienić się musiało w *. Jeszcze u pisarzów Zygmuntowskich znajdujemy w lej osobie wszystkich trzech liczb formy tego aoristu: byfi, byfiwa, byfimy; lecz dzisiejszi polszczyzna porzuciła już od diwna te starosłowiańskie formy, i zatrzymiwszy sdm temit by, łączy go w celu spijanii s formami skróconemi m, ś, śmy, iće w osobie Ićj i 2gćj, zachowując by dla osoby 3cićj obu liczb. W skutek czego dzisiejszi polszczyna spiji ten aorist w liczbie pojedynczej by-m, by-ś, by w liczbie mnogićj by-smy, by-śće> by i te formy służą w dzisiejszej polszczyznie do omiwianii czyli składanii trybu życzącego i warunkowego z jimiesłowem przeszłym, do którego dli wyrażenii czasów przeszłych dodaje się jeszcze jimiesłów przeszły słowa posiłkowego byt Poniewiż aorist by łączy się nie tylko z jimiesłowem przeszłym w jeden wyriz, np. kofidłbym, kofidłbyś, kofidtby itd., ale nawet ze wszystkiemi spójnikami, z wyjątkiem spójnika i, jako to: aby, zęby, jizby, gdyby itd.; przeto gramatycy nasi uznali aorist by za spójnik. I w samej rzeczy, nasze by odpowiadi często greckiej partikule an, towarzyszącej zwykle greckiemu trybowi życzącemu. Nadto aorist by, jak słowo posiłkowe m, ś, śmy, śće, łączyć się może w naszój pisowni nietylko ze spójnikami, lecz także z jakimkol- Wiekbądź jinnym wyrazem, np. Bógby ćę ukdrdl zamiist Bóg ukarałby ćę itd. L Jakkolwiekbądź, tym aoristem w połączeniu z jimiesłowem przeszłym spijać się mającego słowa zastępujemy niedostatek jednolitych form dli trybu życzącego, którego wzorzec tu podajemy. 36* |
