00000595 |
Previous | 595 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
ROKDZlAŁ VI.
561
zendzkim Ustami (stoję), histahi (stojis), histaiU (stoji), histamahi (stojim), histatha
(stęjiće), histenti (stoją), a zatym i perskie hest znaczy piórwotnie (stoji). Lecz to
nic rzeczy mie zmienii, gdyż już w sanskrycie słowa oznaczające stanie służą do
oznaczanii bytu, a włoskie stato w czasie przeszłym jo sono siato (bytem), od łacińskiego «to, stare, stać, zastępuje brak jimiesłowu od słowa essere (być).
S tćj tóż to przyczyny końcowe m, ś, śmy, śće w formach złożonych jest-e-m,
jeshe-6, jest-e-śmy_,jesi^e*&će, nie będąc końcówkami, ale słowami posiłkowemi, jednym
słowem łącznikami, mogą się odrywać tak jak od jimiesłowu przeszłego, tak tćż
i od praedikatu jest i łączyć się w jeden wyriz z jinnytii poprzedzającym wyrazem
np. Jam jest Pdn Bóg tvoj, Zamiist jd jestem Pdn Bóg twój. Tyś jest mądry, albo
ty$ mądry, zamiist ty jesteś mądry; myśmy mądri, ty śće mądri, zamiist: my jesteśmy mądri, vy jesteśće mądn, i tak ze wszelkiemi wyrazami, a zwłiszcza spójnikami,
np* Boćdześ jest mądry, lub BoćdMeś mądry. itd.
Wprost przeciwnie zapatruje się Prof Małecki na skrócone formy słowa posiłkowego m, ś, śmy, śće, uważając je za zakończenii osobowe. W nauce bowiem
o łączniku w § 615 tak nauczi: „Za zwyczaj przyczepiają się w takim razie do
któregokolwiek z wyrazów w zdaniu będących dla większćj dobitności zakończenia osobowe wypuszczonego jestem* jesteś, jesteśmy, jesteśće np. ześ ye mądry, tom ye-
ddlzawse, alemye myślał, ześ podły. Zdroyiśmy wsisci. Diś pozndm, zim najwyżsi, cilim
tylko dumny." Zaiste, gdyby skrócone formy słowa posiłkowego m, ś, śmy, śće były
tylko końcówkami, nie mogłyby się w żiden sposób odrywać od tematu jest i przyczepiać do jinnych wyrazów, gdyż końcówki osobowe m, s, my, će, jak we wszystkich
językach jafeckiej rodziny, tak i w naszym języku nie mogą się odrywać od swojich
teifcitów Słownych. Kto tedy łączniki m, ś, śmy, śće uwiżi za końcówki, ten po-
pełnii w teoryji taki sim błąd, jak gdyby nauczał, że go, mu w wyrażeniich zawołaj
go, poWićdz mu, są końcówkami a nie zajimkami pozbawionemi swojej zgłoski początkowej je, pomimo źe we formach pełnych jego, jemu, zgłoski go, mu, są w samćj rzeczy zakończeniami skłonnikowemi.
Uwdga 2. Temit będ w będę, bąd, jest urobiony pogłosem d od pićrwiistku
by, ze wsuwką spółgłoski nosowej n, któri rozpłynąwszy się w poprzedzającym y,
wydała samogłoskę nosową ę, to jest; temit będ powstił s temitu bynd (por. nasze źądę, śddł, śeść i łacińskie tundo, tutudi i sanskryckie tudami (tłukę) itd.).
Uwdgd 3. Od pićrwiastku by, według wyżćj podanych zisid, uribii się słowo
częstotliwe: bywdm, bywdł, byvać, które się spiji według normy jinnych temitów'
kończących się na a, i uribii s przyjifnkami słowa niedokonane rozmaitego znaczenii, jako to: dobywam, tdobywdfni, odbywdm, ubywam, zbywam, pozbywdm, pnby-
vdm, prebywdm, nabywdm, obywam Sę itd., którym odpowiadają słowa dokonane:
odbędę, odbył, odbyć, zdobędę itd.
Uwdga Ł Lecz nio tylko pićrwiistek by tak jest płodny w naszym języku,
ale również i forma jest, wzięti za pićrwotnik przez osłabienie samogłoski e w i,
rodzi nistępne wyrazy pochodne: jistota, jistność, jistyeye, jistyeję, jistny, jiszę, zji-
stę, jiśćec, jiśćizna itd., a nawet bez osłabienii samogłoski e, jako to: jestestvo
i starosłowiańskie jestestvovati, znaczące nasze jistyść.
Uwdgd 5. Formy tego słowa, używane do posiłkowanii jinnych słów, są oprócz
skróconych foriń: m, ś, śmy, śće, jimiesłów przeszły byt i czas przyszły będę, i szczątek aoristu by. Lecz dli omiwianii słów biernych z jimiesłowem biernym mogą
być użyte w potrzebie wszystkie formy słowa posiłkowego podane we wzorcu, np.
jestem Bity, bytem Bity* będę 6Uy„ bąd bity, yefi będę Bity, yefi będę Bity, byłby Sity
itd. Jednakże duch. języka naszego, o. jile możności, unikA składui biernćj, czyli
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000595 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | ROKDZlAŁ VI. 561 zendzkim Ustami (stoję), histahi (stojis), histaiU (stoji), histamahi (stojim), histatha (stęjiće), histenti (stoją), a zatym i perskie hest znaczy piórwotnie (stoji). Lecz to nic rzeczy mie zmienii, gdyż już w sanskrycie słowa oznaczające stanie służą do oznaczanii bytu, a włoskie stato w czasie przeszłym jo sono siato (bytem), od łacińskiego «to, stare, stać, zastępuje brak jimiesłowu od słowa essere (być). S tćj tóż to przyczyny końcowe m, ś, śmy, śće w formach złożonych jest-e-m, jeshe-6, jest-e-śmy_,jesi^e*&će, nie będąc końcówkami, ale słowami posiłkowemi, jednym słowem łącznikami, mogą się odrywać tak jak od jimiesłowu przeszłego, tak tćż i od praedikatu jest i łączyć się w jeden wyriz z jinnytii poprzedzającym wyrazem np. Jam jest Pdn Bóg tvoj, Zamiist jd jestem Pdn Bóg twój. Tyś jest mądry, albo ty$ mądry, zamiist ty jesteś mądry; myśmy mądri, ty śće mądri, zamiist: my jesteśmy mądri, vy jesteśće mądn, i tak ze wszelkiemi wyrazami, a zwłiszcza spójnikami, np* Boćdześ jest mądry, lub BoćdMeś mądry. itd. Wprost przeciwnie zapatruje się Prof Małecki na skrócone formy słowa posiłkowego m, ś, śmy, śće, uważając je za zakończenii osobowe. W nauce bowiem o łączniku w § 615 tak nauczi: „Za zwyczaj przyczepiają się w takim razie do któregokolwiek z wyrazów w zdaniu będących dla większćj dobitności zakończenia osobowe wypuszczonego jestem* jesteś, jesteśmy, jesteśće np. ześ ye mądry, tom ye- ddlzawse, alemye myślał, ześ podły. Zdroyiśmy wsisci. Diś pozndm, zim najwyżsi, cilim tylko dumny." Zaiste, gdyby skrócone formy słowa posiłkowego m, ś, śmy, śće były tylko końcówkami, nie mogłyby się w żiden sposób odrywać od tematu jest i przyczepiać do jinnych wyrazów, gdyż końcówki osobowe m, s, my, će, jak we wszystkich językach jafeckiej rodziny, tak i w naszym języku nie mogą się odrywać od swojich teifcitów Słownych. Kto tedy łączniki m, ś, śmy, śće uwiżi za końcówki, ten po- pełnii w teoryji taki sim błąd, jak gdyby nauczał, że go, mu w wyrażeniich zawołaj go, poWićdz mu, są końcówkami a nie zajimkami pozbawionemi swojej zgłoski początkowej je, pomimo źe we formach pełnych jego, jemu, zgłoski go, mu, są w samćj rzeczy zakończeniami skłonnikowemi. Uwdga 2. Temit będ w będę, bąd, jest urobiony pogłosem d od pićrwiistku by, ze wsuwką spółgłoski nosowej n, któri rozpłynąwszy się w poprzedzającym y, wydała samogłoskę nosową ę, to jest; temit będ powstił s temitu bynd (por. nasze źądę, śddł, śeść i łacińskie tundo, tutudi i sanskryckie tudami (tłukę) itd.). Uwdgd 3. Od pićrwiastku by, według wyżćj podanych zisid, uribii się słowo częstotliwe: bywdm, bywdł, byvać, które się spiji według normy jinnych temitów' kończących się na a, i uribii s przyjifnkami słowa niedokonane rozmaitego znaczenii, jako to: dobywam, tdobywdfni, odbywdm, ubywam, zbywam, pozbywdm, pnby- vdm, prebywdm, nabywdm, obywam Sę itd., którym odpowiadają słowa dokonane: odbędę, odbył, odbyć, zdobędę itd. Uwdga Ł Lecz nio tylko pićrwiistek by tak jest płodny w naszym języku, ale również i forma jest, wzięti za pićrwotnik przez osłabienie samogłoski e w i, rodzi nistępne wyrazy pochodne: jistota, jistność, jistyeye, jistyeję, jistny, jiszę, zji- stę, jiśćec, jiśćizna itd., a nawet bez osłabienii samogłoski e, jako to: jestestvo i starosłowiańskie jestestvovati, znaczące nasze jistyść. Uwdgd 5. Formy tego słowa, używane do posiłkowanii jinnych słów, są oprócz skróconych foriń: m, ś, śmy, śće, jimiesłów przeszły byt i czas przyszły będę, i szczątek aoristu by. Lecz dli omiwianii słów biernych z jimiesłowem biernym mogą być użyte w potrzebie wszystkie formy słowa posiłkowego podane we wzorcu, np. jestem Bity, bytem Bity* będę 6Uy„ bąd bity, yefi będę Bity, yefi będę Bity, byłby Sity itd. Jednakże duch. języka naszego, o. jile możności, unikA składui biernćj, czyli |
