00000628 |
Previous | 628 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
5 94 PitóRWOTOADNiA,
graje. Prof. Małecki przyticzi na str. 173 swej Gramatyki W. zę &tapycfr
pomników polskich następujące przykłady form pełnych: kto znoje moc gyevu
twego; bo on znaje złozeye nase; wysoka od daleka znoje, Dzisiij jednakże zamiist
staropolskiego znaje używi się formy kontrahowanćj znd. W starq$łowj#ń-
skim języku jest tylko jedno słowo jimam*, które się spiji podług tęgo
szeregu, jakośmy to widzieli w § 197 w Uwidze Ićj. Wszystkie zaś jinne
słowa, których temita kończą się na a, nileżą w starosłowiańskim, równie
jak w moskiewskim języku, do szeregu 4go, gromady Ićj. S tym wszystkim
początki tej kontrakcyji, w spijaniu słów s temitem na a tak rozpowszechnionej w języku naszym, znajdujemy już w starosłowiańskich pomnikach.
Prof. Mikłosicz w swojej Porówniwczej Głosowni z r. 1852, str. 132 przyticzi następujące przykłady tej kontrakcyji, w których kontrahowane d na
sposób staropolskich pomników jest oznaczone dwójką a«, której drugie «
powstało prze?: upodobnienie ze samogłoski spójkowej e; gdyż jinaczej bez
tego upodobnienii nie byłaby tu możebną kontrakcyji. Formy te kontrahowane wyjęte s pomnika Supraślskiego z wieku XIgo są następujące:
gyewaasi (gyewds), prebywaasi (pre'>ywds), bywaats (bywd), werpestaats (urpeszd = obejmuje , w sofie).
Mało jest słów pierwotnych nileżących w polskim języku eto tego szeregu, i te są następujące:
a) Niedokonane: znam, dbdm, z litewskiego atboju, lub żmudzkięgo dąboju,
gram, jigrdm, trwdm gnom, tkdm, szkdm, tkdm, pfidm; starosłowiańskie pefiafi
znaczyło tyle co orać i stąd rzeczownik pseyica, znany już starym Słowianom. Jedno jest tylko słowo pojedyncze dokonane ddm w tym szeregu,
które osobę 3ą liczby mnogiój uribii od temitu reduplikowanego dad, dadąt
Tryb rozkazujący daj odnosi się do formy dokonanej ddm; chcąc zaś urobić
ten tryb odnoszący się do niedokonanego daję, trzeba użyć formy ddwdj od
temitu częstotliwego ddvam Jinne jgąg, jako nieznanego mi'pierwiistku, musim uwiżać za pierwotne, pomimo że jich dwuzgłoskowość przemiwii zatym, że są także pochodnemi. Do jich rzędu zaliczimy słowo niedokonane
baddm^ zdaje się zostawać w etymologicznym związku ze sanskryckim budh
(znać, umeć), stąd budka (mędree, uzony, jakim jest każdy bftdicz). Jeżeli tak
jest, to samogłoska a w eolskim bad jest pozostałością dwugłoski au powstałej ze stopniowranii pierwiistkowego u, porównij litewskie jautis i jatis,
wół, niemieckie rouben i nasze rabować; błdgąm, błąkam śę, bujam, bąkam, yefidm
(przestarzałe), firupdm od firup obok firupę, fi>apdm obok firapę, fiuśtdm, cofam
obok jednotliwego cofnę, zekdm może spokrewnione z rzeczownikiem zas, lub ze
słowem zaję śę; zołgdm śę; fukdm obok fuknę, gdddm obok zgadnę, grufidm obok
grufinę, huidm, po rusku hułof znaczy prefiadać śę, kofidm, którego pierwiistek według niektórych ma się znajdować w rozkos, macdm} mdtdm, motam, nukdm, nękam,
sarkom, starom Ję, sąrgdni, sarom, siistdm, szekdm, spirdm, suk<im, porównij niemieckie suchen i litewskie jeskoti, iargdm,, pukom, trimdm, tułam śę, ufam i dufdm
od starosłowiańskiego upowafi, po Staropolsku upwa, nadeja; urągam śę, wdldm, yi-
tdm, wotdm. Wielu s powyżej przytoczonych słów niedokonanych di się
określić s pewnością pierwiistek, a zatym i jich pochodność.
b) Następujące słowa niedokonane są pochodnemi, urobionemi pogłosem «,
nie mającymi znaczenii częstotliwego, jako to: bhdm odMu, phdm od
plu, kowdm od ku, snowdm od snu, obok ^pierwotnych: bluję, pluję, kujg, knuję, snujg.;
bmtdm śę od brat, brykom, brakom, bufidni, bujam, fiarfidm, fiowdm, Bręstdm phok
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000628 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript |
5 94 PitóRWOTOADNiA,
graje. Prof. Małecki przyticzi na str. 173 swej Gramatyki W. zę &tapycfr
pomników polskich następujące przykłady form pełnych: kto znoje moc gyevu
twego; bo on znaje złozeye nase; wysoka od daleka znoje, Dzisiij jednakże zamiist
staropolskiego znaje używi się formy kontrahowanćj znd. W starq$łowj#ń-
skim języku jest tylko jedno słowo jimam*, które się spiji podług tęgo
szeregu, jakośmy to widzieli w § 197 w Uwidze Ićj. Wszystkie zaś jinne
słowa, których temita kończą się na a, nileżą w starosłowiańskim, równie
jak w moskiewskim języku, do szeregu 4go, gromady Ićj. S tym wszystkim
początki tej kontrakcyji, w spijaniu słów s temitem na a tak rozpowszechnionej w języku naszym, znajdujemy już w starosłowiańskich pomnikach.
Prof. Mikłosicz w swojej Porówniwczej Głosowni z r. 1852, str. 132 przyticzi następujące przykłady tej kontrakcyji, w których kontrahowane d na
sposób staropolskich pomników jest oznaczone dwójką a«, której drugie «
powstało prze?: upodobnienie ze samogłoski spójkowej e; gdyż jinaczej bez
tego upodobnienii nie byłaby tu możebną kontrakcyji. Formy te kontrahowane wyjęte s pomnika Supraślskiego z wieku XIgo są następujące:
gyewaasi (gyewds), prebywaasi (pre'>ywds), bywaats (bywd), werpestaats (urpeszd = obejmuje , w sofie).
Mało jest słów pierwotnych nileżących w polskim języku eto tego szeregu, i te są następujące:
a) Niedokonane: znam, dbdm, z litewskiego atboju, lub żmudzkięgo dąboju,
gram, jigrdm, trwdm gnom, tkdm, szkdm, tkdm, pfidm; starosłowiańskie pefiafi
znaczyło tyle co orać i stąd rzeczownik pseyica, znany już starym Słowianom. Jedno jest tylko słowo pojedyncze dokonane ddm w tym szeregu,
które osobę 3ą liczby mnogiój uribii od temitu reduplikowanego dad, dadąt
Tryb rozkazujący daj odnosi się do formy dokonanej ddm; chcąc zaś urobić
ten tryb odnoszący się do niedokonanego daję, trzeba użyć formy ddwdj od
temitu częstotliwego ddvam Jinne jgąg, jako nieznanego mi'pierwiistku, musim uwiżać za pierwotne, pomimo że jich dwuzgłoskowość przemiwii zatym, że są także pochodnemi. Do jich rzędu zaliczimy słowo niedokonane
baddm^ zdaje się zostawać w etymologicznym związku ze sanskryckim budh
(znać, umeć), stąd budka (mędree, uzony, jakim jest każdy bftdicz). Jeżeli tak
jest, to samogłoska a w eolskim bad jest pozostałością dwugłoski au powstałej ze stopniowranii pierwiistkowego u, porównij litewskie jautis i jatis,
wół, niemieckie rouben i nasze rabować; błdgąm, błąkam śę, bujam, bąkam, yefidm
(przestarzałe), firupdm od firup obok firupę, fi>apdm obok firapę, fiuśtdm, cofam
obok jednotliwego cofnę, zekdm może spokrewnione z rzeczownikiem zas, lub ze
słowem zaję śę; zołgdm śę; fukdm obok fuknę, gdddm obok zgadnę, grufidm obok
grufinę, huidm, po rusku hułof znaczy prefiadać śę, kofidm, którego pierwiistek według niektórych ma się znajdować w rozkos, macdm} mdtdm, motam, nukdm, nękam,
sarkom, starom Ję, sąrgdni, sarom, siistdm, szekdm, spirdm, suk |
