00000751 |
Previous | 751 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
— 13 —
zajmuje środkoyó ipejsce, mi yęc do zego śę pofiylać głosem svojim, gdy tymzasem
samogłoski i (y), u znajdują śę na ostatezny fikraiiacfi tejże skali, za zipkiięćem yęc v nasim języku rózipci poipędi i (y), u krótkómi a długómi do żidnej samogłoski głosem
SYojim v kśązkovój polsziziie pofiylać śę iió mogą i nć poyinny; jakkolyek v ustafi
nasego ludu słysim jesze formy, jak np. but, móyuł, rofiuł, ziyuł zaipist form kśązkoyyfi
byl, móyil, rofiit, ziyił M. Gde yidim, ze tu głos samogłoski i yskutek nistępstya
zakryyającógo l prefiodi z jednego ostateznógo krawca na drugi skali samogłosko-
yej. Jakkolyekbąd, fioćiz samogłoski i, u iió podlegają pofiylanu v nasim języku,
to jednakże podlegają stopiiovanu, yskutek którćgo rozyijają śę ze samogłoski i
dvójki oj, dj, jako to: s peryistkóy fii, pi, li, gyi, zi, zi rozyijają śę prez stopno-
yaiió drugorędnó peryistki i yyrazy bój, poję, tój, gnój, koję, goję itd., ze samogłoski zaś u lub jej córki y poystają dvójki ow, dv, jako to: s peryastku stu v słynę,
QU v ryJC za n#€j trlŁ v truję mimy peryistki drugorędnó, zafiodące ve yyrazafi
słowo, sławo, rów, równy, trawa itd. — Lez vróćmy do samogłoski a.
Nó ulegi yątplivośći, ze diśejsi zyyzij ipby nirodoyy iió odróżni żidnym
znaipeiiem d ćómnógo od a jasnógo; lez tu śę zapytać godi, zi takoyi pisoYiii
zgidi śę z diśejsómi yyiiikami uipejętnośći językoyej? Na takovó pytaiió odpo-
yadim bezvarunkovo preząco. Alboyem aip kontrakciji, aip stopiioyaiió samogłosek, aip ypłyy nistępstya zakryyającifi spółgłosek słabyfi i płynnyfi, v ostatnjfi zvłi-
sza zgłoskafi yyrazu zaprezić śę iió di. Hodi yęc o to, zi uipejętność mi pravo
ządaiii od drukiri, zi autoróy kśąg polskifi, zęby odróziiali znaipeiiem d ćómnó
od a jasnógo, lub iió. Jeżeli iió, to v takim ra3e ycale liepotrebiie rozróżni jesze
diśij pisoyiji ó, i ćómnó ocl o, e jasnyfi. Ale poyedą: rózipcę poipędi ó, ó kresko-
yanómi i poipędi o, e iió kreskoyanómi miiej yęcej słysim, rózipci zaś poipędi a
jasnym i d ćómnym pod ypłyyem obcifi językóy juz iió żujemy, a uzić śę takifi
drobnostek v iiedostatku uipejętnej znajomości nasego języka n6 ficemy. Jeżeli
tak, to ne mas śę o co sprężać; ji tylko sądę, ze jeżeli tego odróżniani dvu o
v nasim języku śćisłi uipejętność yymigi, tośmy śę do tego zastósoyać poyimii,
fioćizbyśmy s pozątku ufiem nasim yynirodoyonym obeciie tej rózipcy dostred 116
zdołali. V ćim mozómy so6e ygąć za vzór i prikłid ustaloną juz diśij pisoyiia
francuzka. Francuz boyem, jeżeli śę iió mylę, nó oclróziii bynijmiiej v ustnej
moye U o (md), o la merę (matce), ou (albo), oń (gde), a jednak odróżni a od d,
-ou od ou v SYOJej pisovn_i. Zrestą odvołuję śę v tym yzględe do mojej Gramatiki
i Doditku uzupełnającćgo moje teoriją o króskoyanu samogłosek d, ó, e. Jeżeli
zaś uipejętność yymigi od pisoyip, by odróziiać d, ó ćómnó od a, o jasnyfi, i ó ćómnó, e śćiśnonó od e jasnógo, to jedyne śę deje na podstayę, jak juz vyzej poye-
dino, kontrakciji, stopiiovaiii samogłosek, yyrutip i nistępstya zakryyającifi osta-
tiią zyłisza zgłoskę yyrazu spółgłosek słabyfi lub płynnyfi.
0 samogłoskach e i e.
§ 813. Samogłoska e, albo jest e otwarte, albo <f pochylone, (zob. § 73. i n.).
§ 73. Najprzód co się tyczy samogłosek e, o.
Wyrazy zakończone na jakąkolwiek spółgłoskę mocną (§ 40), mają w ostatniej zgłosce
samogłoskę otwartą; te zaś, które się kończą na jaką spółgłoskę słabą albo płynną, lub j,
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000751 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript |
— 13 —
zajmuje środkoyó ipejsce, mi yęc do zego śę pofiylać głosem svojim, gdy tymzasem
samogłoski i (y), u znajdują śę na ostatezny fikraiiacfi tejże skali, za zipkiięćem yęc v nasim języku rózipci poipędi i (y), u krótkómi a długómi do żidnej samogłoski głosem
SYojim v kśązkovój polsziziie pofiylać śę iió mogą i nć poyinny; jakkolyek v ustafi
nasego ludu słysim jesze formy, jak np. but, móyuł, rofiuł, ziyuł zaipist form kśązkoyyfi
byl, móyil, rofiit, ziyił M. Gde yidim, ze tu głos samogłoski i yskutek nistępstya
zakryyającógo l prefiodi z jednego ostateznógo krawca na drugi skali samogłosko-
yej. Jakkolyekbąd, fioćiz samogłoski i, u iió podlegają pofiylanu v nasim języku,
to jednakże podlegają stopiiovanu, yskutek którćgo rozyijają śę ze samogłoski i
dvójki oj, dj, jako to: s peryistkóy fii, pi, li, gyi, zi, zi rozyijają śę prez stopno-
yaiió drugorędnó peryistki i yyrazy bój, poję, tój, gnój, koję, goję itd., ze samogłoski zaś u lub jej córki y poystają dvójki ow, dv, jako to: s peryastku stu v słynę,
QU v ryJC za n#€j trlŁ v truję mimy peryistki drugorędnó, zafiodące ve yyrazafi
słowo, sławo, rów, równy, trawa itd. — Lez vróćmy do samogłoski a.
Nó ulegi yątplivośći, ze diśejsi zyyzij ipby nirodoyy iió odróżni żidnym
znaipeiiem d ćómnógo od a jasnógo; lez tu śę zapytać godi, zi takoyi pisoYiii
zgidi śę z diśejsómi yyiiikami uipejętnośći językoyej? Na takovó pytaiió odpo-
yadim bezvarunkovo preząco. Alboyem aip kontrakciji, aip stopiioyaiió samogłosek, aip ypłyy nistępstya zakryyającifi spółgłosek słabyfi i płynnyfi, v ostatnjfi zvłi-
sza zgłoskafi yyrazu zaprezić śę iió di. Hodi yęc o to, zi uipejętność mi pravo
ządaiii od drukiri, zi autoróy kśąg polskifi, zęby odróziiali znaipeiiem d ćómnó
od a jasnógo, lub iió. Jeżeli iió, to v takim ra3e ycale liepotrebiie rozróżni jesze
diśij pisoyiji ó, i ćómnó ocl o, e jasnyfi. Ale poyedą: rózipcę poipędi ó, ó kresko-
yanómi i poipędi o, e iió kreskoyanómi miiej yęcej słysim, rózipci zaś poipędi a
jasnym i d ćómnym pod ypłyyem obcifi językóy juz iió żujemy, a uzić śę takifi
drobnostek v iiedostatku uipejętnej znajomości nasego języka n6 ficemy. Jeżeli
tak, to ne mas śę o co sprężać; ji tylko sądę, ze jeżeli tego odróżniani dvu o
v nasim języku śćisłi uipejętność yymigi, tośmy śę do tego zastósoyać poyimii,
fioćizbyśmy s pozątku ufiem nasim yynirodoyonym obeciie tej rózipcy dostred 116
zdołali. V ćim mozómy so6e ygąć za vzór i prikłid ustaloną juz diśij pisoyiia
francuzka. Francuz boyem, jeżeli śę iió mylę, nó oclróziii bynijmiiej v ustnej
moye U o (md), o la merę (matce), ou (albo), oń (gde), a jednak odróżni a od d,
-ou od ou v SYOJej pisovn_i. Zrestą odvołuję śę v tym yzględe do mojej Gramatiki
i Doditku uzupełnającćgo moje teoriją o króskoyanu samogłosek d, ó, e. Jeżeli
zaś uipejętność yymigi od pisoyip, by odróziiać d, ó ćómnó od a, o jasnyfi, i ó ćómnó, e śćiśnonó od e jasnógo, to jedyne śę deje na podstayę, jak juz vyzej poye-
dino, kontrakciji, stopiiovaiii samogłosek, yyrutip i nistępstya zakryyającifi osta-
tiią zyłisza zgłoskę yyrazu spółgłosek słabyfi lub płynnyfi.
0 samogłoskach e i e.
§ 813. Samogłoska e, albo jest e otwarte, albo |
