00000781 |
Previous | 781 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
— 43 _
francuzki, francuzkd, francuzki, lez rezovnik Francuzka s koncoyym o jasnym; Pa-
nz parizki, Papiz, papezki, popiztwo i na odvrót, jeżeli ostatni spółgłoska tematovi
jest mocno fi zipękzonó v s lub ś, ytedy priipotipk konzić śę poyinen na ski, np.
VłoR, Zefi, wioski, zeski zaipist wtosski, zesski; Ruś ruski zaipist niśski; saski zaipist
saśski itd. Jeżeli zaś ostatni spółgłoska temitoyi jest yargoyą albo płynną n, t
albo r, ytedy nó zafiodi v uriBanu priipotipkóy na ski i rezovnikóv na' stwo, ani
upodobnenó, ani yyrutni nisuvnćgo s, zipękzonó zaś r tyardneje v r, jako to:
hrafia hrabstwo, Lwów lwowski, fitop fiłopski, fitopstwo, morę morski, zolyir zotyerski,
solyerstwo, sknira sknirstwo itd. Rezovipk zaś ptostwo uri&imy nó od polskej formy
ptdk, lez od starosłoYanskego ptafi, stąd ptdsek, ptdsina itd.
Uwdga 2. Vyikzałem poyyzej, ze z&itka nasego Autora nó jest żadnym pe-
Yilikem, lez nedoreznośćą. Dalej poyadi, ze jest rezą doyedoną v etymologiji, jiz
ze starosłoyanskej formy bozsski yyrućiło śę z. Jeżeli tak, jakże tu może poysta-
vać ova nedorezni zbitka zs v s, kędy juz z yyruconó. Otóż to są nasego Autora
yaroyne stayonó punkta v Gramatice, na któryfi opera ządanó, abyśmy s pogvił-
cenem zisady etymologiznej nasej pisoyip pisali męski, męstwo, francuski, parisM,
papeski, zaporoski, zwyćęski, zbaraski, grąski, wąski, bliski, niski, zvyćęstvo, papestwo,
kśęstwo, męstwo, bóstwo, boskość, męskość, wąskość, bliskość, zwyćęskość itd. zaipist
form orgaipznyfi francuzki, papezki, parizki, męzki, zaporozki, zwyćęzki, zbarazki,
bożki, grązki, wazki, blizki, yizki, zuyćęztwo, papeztwo, kśęztwo, męztwo, bóztwo, bozkość,
męzkość, ważkość, blizkość, zwyćęzkość itd. Dalej poyadi Autor, ze v zwyćęzca od
pervotnika zwyćęz, z prez upodobnenó do zęboyógo c preipena śę v z; a dli zegóz
to z y papezki nó mi śę upodobnić do róvnez zęboyógo s pogłosu ski, jakkolyek
to s uległo yyrutip? Ziz tu sim Autor nó zostaje znovu v spreznośći ze sobą?
RezoYipk Francuzka urobił śę od pervotipka Francuz samym pridaiiem pogłosu k
i podług Autora mi tu pozostać z. Pytam śę teriz, ziliz nó v taki sim sposób za pomocą pogłosu k nó poystały priipotipki blizki, yizki, wazki, grązki ocl póryistkóy bliz,
yiz, gręz, węz, a zemuz tu z prećivko zisadę etymologiznej mi śę preipenać y s? To
takim samym prayem godiłoby śę tez nim pisać obraski od obrazek, koski od koza
itd.; zi tak?
Uwdga 3. Ktoby poprestił na poróynanu form polskifi ludki ludkość, wojevódki
wojewódtvo s zeskemi formami lidski, lidskost, lidstwi, uojwodsktf, vojvodstvi, łatvoby
mógł popaść v błędno zapatryvan6, jakoby tu nase d poystałó ze zbitki spółgłosek
ds, co jednakże tak ne jest, gdyż y nasim języku, gde Yśród yyrazu zafiodi zbitka,
tam spółgłoska słabi prefiodi yperv precl mocną v mocną, pozim dopero poystaje
spółgłoska nó słabi, jaką jest d, lez prećivne mocni, np. od pred, rod mimy di-
śejse formy prećę za staropolske predśę, razej za radsej, poróynij zeske radeji,
radsi. Co ysistko doYodi, ze v ludki itd. nase d nó poystałó ze zbitki ds, jakoby
z ludski, lez, jak juz yykizano, s formy ludski, prez upodobnenó d do s i prez
yyrutną tegoż s.
Co się tyczy przymiotników bliski (bliz-ki), wąski, grząski, niski, śliski i rześki (rzez-ki):
wprawdzie przyznaję bez wahania, że takowe powinnyby się właściwie pisać przez z, a to z tych
samych przyczyn, dlaczego piszemy Francuzka, obrazki Ponieważ jednak w obec powyższej zasady co do przymiotników z przyrostkiem ski, zwyczajny człowiek nie potrafi dać sobie rady
w rozróżnianiu takich przymiotników, jak boski i męski, a takich, jak bliski i wąski, i ponieważ
przeto przewidywać można ciągłe bałamuctwa i wahania się pomiędzy pisownią jednych a drugich przymiotników, na czem tylko cierpieć będą strony obydwie: — nie róbmyż przeto różnicy
pomiędzy całą masą zakończonych na ski, a tymi sześcioma przymiotnikami i piszmy wszystkie —
dla zgody i jednostajności powszechnej — przez s; zwłaszcza że dobra połowa piszących i tak
już bliski, niski, wąski itd. pisze przez 5.
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000781 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | — 43 _ francuzki, francuzkd, francuzki, lez rezovnik Francuzka s koncoyym o jasnym; Pa- nz parizki, Papiz, papezki, popiztwo i na odvrót, jeżeli ostatni spółgłoska tematovi jest mocno fi zipękzonó v s lub ś, ytedy priipotipk konzić śę poyinen na ski, np. VłoR, Zefi, wioski, zeski zaipist wtosski, zesski; Ruś ruski zaipist niśski; saski zaipist saśski itd. Jeżeli zaś ostatni spółgłoska temitoyi jest yargoyą albo płynną n, t albo r, ytedy nó zafiodi v uriBanu priipotipkóy na ski i rezovnikóv na' stwo, ani upodobnenó, ani yyrutni nisuvnćgo s, zipękzonó zaś r tyardneje v r, jako to: hrafia hrabstwo, Lwów lwowski, fitop fiłopski, fitopstwo, morę morski, zolyir zotyerski, solyerstwo, sknira sknirstwo itd. Rezovipk zaś ptostwo uri&imy nó od polskej formy ptdk, lez od starosłoYanskego ptafi, stąd ptdsek, ptdsina itd. Uwdga 2. Vyikzałem poyyzej, ze z&itka nasego Autora nó jest żadnym pe- Yilikem, lez nedoreznośćą. Dalej poyadi, ze jest rezą doyedoną v etymologiji, jiz ze starosłoyanskej formy bozsski yyrućiło śę z. Jeżeli tak, jakże tu może poysta- vać ova nedorezni zbitka zs v s, kędy juz z yyruconó. Otóż to są nasego Autora yaroyne stayonó punkta v Gramatice, na któryfi opera ządanó, abyśmy s pogvił- cenem zisady etymologiznej nasej pisoyip pisali męski, męstwo, francuski, parisM, papeski, zaporoski, zwyćęski, zbaraski, grąski, wąski, bliski, niski, zvyćęstvo, papestwo, kśęstwo, męstwo, bóstwo, boskość, męskość, wąskość, bliskość, zwyćęskość itd. zaipist form orgaipznyfi francuzki, papezki, parizki, męzki, zaporozki, zwyćęzki, zbarazki, bożki, grązki, wazki, blizki, yizki, zuyćęztwo, papeztwo, kśęztwo, męztwo, bóztwo, bozkość, męzkość, ważkość, blizkość, zwyćęzkość itd. Dalej poyadi Autor, ze v zwyćęzca od pervotnika zwyćęz, z prez upodobnenó do zęboyógo c preipena śę v z; a dli zegóz to z y papezki nó mi śę upodobnić do róvnez zęboyógo s pogłosu ski, jakkolyek to s uległo yyrutip? Ziz tu sim Autor nó zostaje znovu v spreznośći ze sobą? RezoYipk Francuzka urobił śę od pervotipka Francuz samym pridaiiem pogłosu k i podług Autora mi tu pozostać z. Pytam śę teriz, ziliz nó v taki sim sposób za pomocą pogłosu k nó poystały priipotipki blizki, yizki, wazki, grązki ocl póryistkóy bliz, yiz, gręz, węz, a zemuz tu z prećivko zisadę etymologiznej mi śę preipenać y s? To takim samym prayem godiłoby śę tez nim pisać obraski od obrazek, koski od koza itd.; zi tak? Uwdga 3. Ktoby poprestił na poróynanu form polskifi ludki ludkość, wojevódki wojewódtvo s zeskemi formami lidski, lidskost, lidstwi, uojwodsktf, vojvodstvi, łatvoby mógł popaść v błędno zapatryvan6, jakoby tu nase d poystałó ze zbitki spółgłosek ds, co jednakże tak ne jest, gdyż y nasim języku, gde Yśród yyrazu zafiodi zbitka, tam spółgłoska słabi prefiodi yperv precl mocną v mocną, pozim dopero poystaje spółgłoska nó słabi, jaką jest d, lez prećivne mocni, np. od pred, rod mimy di- śejse formy prećę za staropolske predśę, razej za radsej, poróynij zeske radeji, radsi. Co ysistko doYodi, ze v ludki itd. nase d nó poystałó ze zbitki ds, jakoby z ludski, lez, jak juz yykizano, s formy ludski, prez upodobnenó d do s i prez yyrutną tegoż s. Co się tyczy przymiotników bliski (bliz-ki), wąski, grząski, niski, śliski i rześki (rzez-ki): wprawdzie przyznaję bez wahania, że takowe powinnyby się właściwie pisać przez z, a to z tych samych przyczyn, dlaczego piszemy Francuzka, obrazki Ponieważ jednak w obec powyższej zasady co do przymiotników z przyrostkiem ski, zwyczajny człowiek nie potrafi dać sobie rady w rozróżnianiu takich przymiotników, jak boski i męski, a takich, jak bliski i wąski, i ponieważ przeto przewidywać można ciągłe bałamuctwa i wahania się pomiędzy pisownią jednych a drugich przymiotników, na czem tylko cierpieć będą strony obydwie: — nie róbmyż przeto różnicy pomiędzy całą masą zakończonych na ski, a tymi sześcioma przymiotnikami i piszmy wszystkie — dla zgody i jednostajności powszechnej — przez s; zwłaszcza że dobra połowa piszących i tak już bliski, niski, wąski itd. pisze przez 5. |
