00000806 |
Previous | 806 of 881 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
All (PDF)
|
— 68 —
Tu uczynić jednak należy następujące zastrzeżenia:
1) Wyrazy, mające w języku łacińskim albo greckim x, piszemy i w polskim przez x, chociaż to jest litera do alfabetu naszego skądinąd nieprzyjęta; np. axamit, examin, text, oxydować,
Xawery, Xerxes, Xenqfon, Alexander itd.
Również używamy i litery g, ale tylko w imionach własnych; np. Quintus, Quintylian, Tor-
quatus; przeciwnie imiona pospolite, jak kwadrat, kwarta, kwarantanna, półkwaterek, kwit, kwindecz,
przez kw pospolicie się piszą, i zatrzymać to tak należy i nadal.
Juz poyyzój yykiziłem, ze v yyrazafi greckógo pofiodeni pod yzględem samogłosek zafioyać nilezi różnicę poipędi y i i krótkim, v yyrazafi zaś zisto łaćinskógo rodu nigde nó uziyać samogłoski y. Skoro będemy uzivali gramatiznógo
abecadła s postaćą dli starosłoyanskógo e, nilezi nim v yyrazafi greckógo i łaćinskógo pofiodeni pisać v środku vyrazóv tam e, gde v grezizne zafiodą dvugłoski ai,
ot, albo y łaćine oe, oe, któro co do svógo rodovodu odpoyadają zupełne starosłoyanskómu e. Poipimo obayy, by kto nó yymayił pred krótkim i spółgłosek c,
s, z jak ć, ś, 3, jednakże ysistke yyrazy cudo3emskó pred zakonzenem jd nigdy
prez y nó poyinipśmy pisać, ale zayse prez i krótko, któro samo prez śę bez jo-
taciji nó mi moci ipękzeni popredającej spółgłoski, jakkolyek tak spółgłoski var-
goyó, jako i płynno ulegają v tyfi yyrazafi cudosemskifi zipękzeipi, prez co v yęk-
sój zęśći tyfi yyrazóy pisemy i krótko pred jd, y mnejsej zaś zęśći po c, s, z pisemy y. S tego povodu zafiodi v nasej obecnej pisoyip v tym yzględe raząci, tak
cudosemcóy, jak pobratymcóv, nejednostajność. 6iz nó lepej ustanoyić yyjątkoyó
prayidło, ze spółgłoski c, s, z nó poyinny pred zakonzenem ijd prefiodić v peszono
ć, ś, 3, łez pozostać tyardómi? takim sposobem pisoyiii nasa zyskałaby na jednostajności. Gdybyśmy zaś uziyali gramatiznógo abecadła, v którym są osobno po-
staće dli peszonyfi ć, ś, % i nó mas żidnej potreby uziyani samogłoski i, jako
znaku ipękzeni spółgłoski, np. danio, danid, dani, to poyyzsó tymzasoyó prayidło
byłoby ciłkem nepotrebnó. Co śę zaś tyzi spółgłosek, jak juz yyzej poyediłem,
pismy je tak, jak je yymiyimy, zyłisza, zejtak łacina, jak grezizną, v syojej pisoyip co do spółgłosek prestregi zasady fonetiznój. Zrpenim tedy yedług dopóro
yskazanyfi zisid pisoyiia pritozonyfi prez Autora prikładóy, jako to: gymnazium,
ciwilizacijd, tragedijd, kolacijd; zrestą na prayidło podano pod nr. 1. zupełne śę
zgidim co do pisoyip spółgłoski m v yyrazafi cudosemskifi, s tym jednak zastreze-
nem, ze jak poyyzej juz nadipeipłem, jeżeli w stanę na końcu temitu, konezne roz-
łozić je nilezi na ząstki jego składovó, to jest na dvójkę ks, gdyż tylko ^sajno s>
a bynijmnój k podlegi zipękzenu v skłananu polskim.
Co śę tyzi uzivani litery q y jiiponafi .yłisnyfi łaćinskifi, jakkolyek nó śrpśm
bezvarunkovo gaipć zalecanej prez Autora pisovip Quintus, Torąuatus, jednakże
sądę, ze lepfcjby było zafioyać i v tyfi jiiponafi tę sarnę pisoyną, jak y pospolityfi,
i pisaćby nileżało: Kwintus, Kwintilian, Torkvatus, jak pisemy kwarta, kwadrat itd.,
zyłisza, ze jak poyyzej Yykiziłem, ne_zafiodi v łaćine zidni etymologizni różnica
poipędi c, k i q.
2) Wszystkie wyrazy ze spółgłoską g przed e albo przed i, jak np. geografia, generał, logika, przyjęto, aby się pisały przez ge, gi, a nie przez gie, je albo i, chociaż w wymawianiu słyszymy albo jeografia, jenerał, loika, albo gieografia, gieneraŁ
| Title | Krytyczno-porównáwczá gramatyka je̦zyka polskiego |
| Creator | Malinowski, Franciszek Ksawery |
| Publisher | L. Rzepecki |
| Place of Publication | W Poznaniu |
| Date | 1869 |
| Language | pol |
| Type | Books/Pamphlets |
| Title | 00000806 |
| Type | Books/Pamphlets |
| Transcript | — 68 — Tu uczynić jednak należy następujące zastrzeżenia: 1) Wyrazy, mające w języku łacińskim albo greckim x, piszemy i w polskim przez x, chociaż to jest litera do alfabetu naszego skądinąd nieprzyjęta; np. axamit, examin, text, oxydować, Xawery, Xerxes, Xenqfon, Alexander itd. Również używamy i litery g, ale tylko w imionach własnych; np. Quintus, Quintylian, Tor- quatus; przeciwnie imiona pospolite, jak kwadrat, kwarta, kwarantanna, półkwaterek, kwit, kwindecz, przez kw pospolicie się piszą, i zatrzymać to tak należy i nadal. Juz poyyzój yykiziłem, ze v yyrazafi greckógo pofiodeni pod yzględem samogłosek zafioyać nilezi różnicę poipędi y i i krótkim, v yyrazafi zaś zisto łaćinskógo rodu nigde nó uziyać samogłoski y. Skoro będemy uzivali gramatiznógo abecadła s postaćą dli starosłoyanskógo e, nilezi nim v yyrazafi greckógo i łaćinskógo pofiodeni pisać v środku vyrazóv tam e, gde v grezizne zafiodą dvugłoski ai, ot, albo y łaćine oe, oe, któro co do svógo rodovodu odpoyadają zupełne starosłoyanskómu e. Poipimo obayy, by kto nó yymayił pred krótkim i spółgłosek c, s, z jak ć, ś, 3, jednakże ysistke yyrazy cudo3emskó pred zakonzenem jd nigdy prez y nó poyinipśmy pisać, ale zayse prez i krótko, któro samo prez śę bez jo- taciji nó mi moci ipękzeni popredającej spółgłoski, jakkolyek tak spółgłoski var- goyó, jako i płynno ulegają v tyfi yyrazafi cudosemskifi zipękzeipi, prez co v yęk- sój zęśći tyfi yyrazóy pisemy i krótko pred jd, y mnejsej zaś zęśći po c, s, z pisemy y. S tego povodu zafiodi v nasej obecnej pisoyip v tym yzględe raząci, tak cudosemcóy, jak pobratymcóv, nejednostajność. 6iz nó lepej ustanoyić yyjątkoyó prayidło, ze spółgłoski c, s, z nó poyinny pred zakonzenem ijd prefiodić v peszono ć, ś, 3, łez pozostać tyardómi? takim sposobem pisoyiii nasa zyskałaby na jednostajności. Gdybyśmy zaś uziyali gramatiznógo abecadła, v którym są osobno po- staće dli peszonyfi ć, ś, % i nó mas żidnej potreby uziyani samogłoski i, jako znaku ipękzeni spółgłoski, np. danio, danid, dani, to poyyzsó tymzasoyó prayidło byłoby ciłkem nepotrebnó. Co śę zaś tyzi spółgłosek, jak juz yyzej poyediłem, pismy je tak, jak je yymiyimy, zyłisza, zejtak łacina, jak grezizną, v syojej pisoyip co do spółgłosek prestregi zasady fonetiznój. Zrpenim tedy yedług dopóro yskazanyfi zisid pisoyiia pritozonyfi prez Autora prikładóy, jako to: gymnazium, ciwilizacijd, tragedijd, kolacijd; zrestą na prayidło podano pod nr. 1. zupełne śę zgidim co do pisoyip spółgłoski m v yyrazafi cudosemskifi, s tym jednak zastreze- nem, ze jak poyyzej juz nadipeipłem, jeżeli w stanę na końcu temitu, konezne roz- łozić je nilezi na ząstki jego składovó, to jest na dvójkę ks, gdyż tylko ^sajno s> a bynijmnój k podlegi zipękzenu v skłananu polskim. Co śę tyzi uzivani litery q y jiiponafi .yłisnyfi łaćinskifi, jakkolyek nó śrpśm bezvarunkovo gaipć zalecanej prez Autora pisovip Quintus, Torąuatus, jednakże sądę, ze lepfcjby było zafioyać i v tyfi jiiponafi tę sarnę pisoyną, jak y pospolityfi, i pisaćby nileżało: Kwintus, Kwintilian, Torkvatus, jak pisemy kwarta, kwadrat itd., zyłisza, ze jak poyyzej Yykiziłem, ne_zafiodi v łaćine zidni etymologizni różnica poipędi c, k i q. 2) Wszystkie wyrazy ze spółgłoską g przed e albo przed i, jak np. geografia, generał, logika, przyjęto, aby się pisały przez ge, gi, a nie przez gie, je albo i, chociaż w wymawianiu słyszymy albo jeografia, jenerał, loika, albo gieografia, gieneraŁ |
